ทับหลังจากปราสาทเขาน้อยหลังเหนือ

ไม่ปรากฏหลักฐานเอกสารที่กล่าวถึงการสร้างโดยตรง แต่จากรูปแบบศิลปกรรมที่เป็นทับหลังแบบสมโบร์ไพรกุก และค้นพบร่วมกันกับทับหลังแบบไพรกเมง ทำให้กำหนดอายุได้ว่าควรสร้างขึ้นราวปลายพุทธศตวรรษที่ 12-ต้นพุทธศตวรรษที่ 13

หินทรายแกะสลัก

ค้นพบจากปราสาทหลังเหนือของปราสาทเขาน้อย อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว

ทับหลังทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า ตรงกลางสลักลายวงโค้ง 4 วงต่อเนื่องกัน จุดบรรจบของแต่ละวงโค้งตกแต่งด้วยลายวงรูปไข่ที่ประดับภายในด้วยภาพเทพเจ้าทรงพาหนะ ใต้วงโค้งสลักลายพวงมาลัยและอุบะ ถัดจากปลายวงโค้งทั้งสองข้างเป็นรูปมกรหันหน้าเข้าสู่ด้านใน อ้าปากราวกับว่ากำลังคายท่อนวงโค้ง มีรูปบุคคลนั่งเหนือมกร และมีแท่นฐานสี่เหลี่ยมรองรับมกร

ทับหลังชิ้นนี้พบที่ปราสาทหลังเหนือของปราสาทเขาน้อย อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว เป็นทับหลังแบบสมโบร์ไพรกุก ราวปลายพุทธศตวรรษที่ 12 นับว่าเป็นทับหลังรุ่นแรกๆ ที่พบในดินแดนไทย

วิสันธนี โพธิสุนทร. ปราสาทเขาน้อย จังหวัดปราจีนบุรี. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2533.

สมิทธิ ศิริภัทร์ และมยุรี วีระประเสริฐ. ทับหลัง. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2533.

สุภัทรดิศ ดิศกุล. ศิลปะขอม. กรุงเทพฯ : องค์การค้าของคุรุสภา, 2533.