ปราสาทตาเมือน

สันนิษฐานว่าในพุทธศตวรรษที่ 18 สมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 เพื่อเป็นที่พักคนเดินทางหรือธรรมศาลา เพราะอยู่ในเส้นทางระหว่างเมืองพระนครหลวงกับเมืองพิมาย ตามที่ปรากฏในจารึกปราสาทพระขรรค์นั้นเรียกว่า "บ้านมีไฟ"

ศิลาแลง

รูปแบบแผนผังของปราสาทตาเมือน เป็นลักษณะของโบราณสถานที่เรียกว่า “ธรรมศาลา หรือ ที่พักคนเดินทาง” ซึ่งในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ราวพุทธศตวรรษที่ 18 โปรดให้สร้างขึ้นตามเส้นทางที่สำคัญทั่วราชอาณาจักร ธรรมศาลานี้มีลักษณะเป็นปราสาทหลังเดียว ก่อสร้างด้วยศิลาแลงและหินทราย แผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุม ด้านหน้าของปราสาททำเป็นห้องยาวสร้างด้วยศิลาแลง มีประตูเชื่อมต่อกับองค์ปราสาททางด้านทิศตะวันตก ห้องยาวนี้มีผนังด้านหนึ่งเจาะเป็นช่องหน้าต่างเรียงกันเป็นแถว ส่วนผนังอีกด้านหนึ่งทำเป็นหน้าต่างหลอก ด้านหน้าทางทิศตะวันออกมีประตูทางเข้าออก 1 ประตู มีทับหลังหินทรายสลักภาพพระพุทธรูปปางสมาธิในซุ้มเรือนแก้ว

เป็นตัวอย่างสำคัญของบ้านพร้อมไฟหรือที่พักคนเดินทางที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 โปรดให้สร้างขึ้น ทั้งยังทำให้ทราบว่าเส้นทางโบราณระหว่างเมืองพระนครกับเมืองพิมายต้องผ่านช่องตาเมือน

ปราสาทบ้านบุ (กุฏิฤาษีบ้านบุ) บุรีรัมย์

ปราสาทหนองปล่อง บุรีรัมย์

สุริยวุฒิ สุขสวัสดิ์, ม.ร.ว. บรรณาธิการ. ปราสาทหินและทับหลัง. กรุงเทพฯ : โครงสืบสานมรดกและวัฒนธรรมไทย, 2542.

อนงค์ หนูแป้น. การศึกษากลุ่มปราสาทตาเมือน อำเภอกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์. วิทยานิพนธ์หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (โบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์) ภาควิชาโบราณคดี บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2535.