พระรามราชนิเวศน์

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้มิสเตอร์ คาร์ล เดอห์ริง (Mr. Karl Dohring) สถาปนิกชาวเยอรมันเป็นผู้ออกแบบ เริ่มก่อสร้างฐานรากเมื่อเดือนมกราคม พ.ศ.2453 ซึ่งเป็นปีสุดท้ายในรัชกาล ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงดำเนินการก่อสร้างต่อจนแล้วเสร็จในพ.ศ.2459พระราชทานองค์พระที่นั่งว่า พระที่นั่งศรเพ็ชร์ปราสาท และพระราชทานนามพระราชวังว่า พระรามราชนิเวศน์

ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 98 ตอนที่ 177 วันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2524

กรมศิลปากรจึงได้ดำเนินการบูรณะในปีพ.ศ. 2529 โดยบูรณะทุกส่วนของอาคารให้กลับมามีสภาพดังเดิมและปรับปรุงบริเวณโดยรอบของอาคาร การบูรณะเสร็จสิ้นในปลายปีพ.ศ. 2530

ระหว่างพ.ศ. 2534 – 2535 ได้มีการปรับปรุงพระรามราชนิเวศน์เป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระรามราชนิเวศน์ โดยแบ่งเป็น 2 ระยะ ระยะแรกปรับปรุงห้องเสวย ห้องรอเฝ้า ห้องทรงพระอักษร ห้องบรรทมของพระราชินีและห้องรับฝากของ โดยจัดทำเครื่องเรือน ม่าน พรม และโคมไฟ และระยะที่สองจัดทำนิทรรศการเรื่องราวของเพชรบุรีในห้องท้องพระโรง ห้องด้านตะวันตกและห้องด้านเหนือ

พ.ศ. 2543 จังหวัดทหารบกเพชรบุรีและจังหวัดเพชรบุรีจัดงบประมาณซ่อมแซมหลังคา

พระรามราชนิเวศน์เป็นสถาปัตยกรรมแบบโมเดิร์นสไตล์ยุโรป ตัวอาคารมี 2 ชั้น หลังคามี 2 ยอดทรงสูง มุงด้วยกระเบื้องดินเผาเคลือบ ตัวอาคารมีผังเป็นตรีมุข แต่ละมุขมีบันไดทางขึ้นขนาดใหญ่เป็นทางขึ้นลง มุขด้านหน้าทางทิศตะวันออกถือเป็นจุดเด่นของอาคาร ประกอบด้วยวงกลมสามวงเรียงกันคล้ายรูปดอกจิก เรียกว่า ผังดอกจิกแบบโรมาเนสก์ (Rhenish Romanesque Trefoil Plan)โถงทางเข้าเป็นวงกลมขนาดใหญ่มีลักษณะโปร่งทะลุไปถึงเพดานชั้น 2 และเป็นที่ตั้งของบันไดใหญ่ของพระที่นั่ง ซึ่งเป็นการออกแบบในแนว จุงเกนสติล (Jugendstil) ที่พบเพียงแห่งเดียวในประเทศไทย ภายในประกอบด้วยห้องต่างๆ ด้านทิศเหนือมีอาคารรองก่อสร้างต่ออกไปโอบล้อมที่ว่างตรงกลาง มีบริเวณสวนหรือที่ว่างตรงกลางตกแต่งแบบสวนยุโรป (Court) ภานในพระที่นั่งตกแต่งโดยใช้ทองแดง กระจกสี กระเบื้องเคลือบสี เหล็กหล่อ ช่อไฟกิ่งซึ่งเน้นความหรูหราแบบยุโรป

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดประพาสเมืองเพชรบุรี ด้วยมีพระราชดำริว่าเป็นเมืองที่มีอากาศดี ภูมิประเทศงดงาม และอุมสมบุรณ์ และรัชกาลที่ 4 ได้เคยเสด็จประพาสและทรงสร้างพระนครคีรีไว้ จึงมีพระราชประสงค์จะสร้างพระราชวังเพื่อเสด็จแปรพระราชฐานไปประทับแรมที่จังหวัดเพชรบุรีในช่วงปลายรัชกาล

การออกแบบพระที่นั่งมีความสัมพันธ์กับสถาปัตยกรรมแบบยุโรปในคริสต์ศตวรรษที่ 19

กองโบราณคดี กรมศิลปากร.ทะเบียนโบราณสถานในเขตหน่วยศิลปากรที่ 2. กรุงเทพฯ: กองโบราณคดี, 2538.

“การบูรณะพระรามราชนิเวศน์ จังหวัดเพชรบุรี”, อาษาปีที่ 9 (มกราคม– กุมภาพันธ์2532): 24.

กรมศิลปากร สำนักศิลปากรที่ 1 ราชบุรี. พระรามราชนิเวศน์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2550.