ค้นหางานศิลปกรรม

ฐานข้อมูลศิลปกรรมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

 
 
 
 
 
 
 

พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมี

คำสำคัญ : ปราสาทเมืองสิงห์, อวโลกิเตศวร, พระโพธิสัตว์, พระเจ้าชัยวรมันที่ 7, พระอวโลกิเตศวรเปล่งรัศมี

ชื่อหลักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี
ประเภทงานศิลปะประติมากรรม
ตำบลหน้าเมือง
อำเภอเมือง
จังหวัดราชบุรี
ภาคภาคตะวันตก
ประเทศไทย
พิกัดภูมิศาสตร์
ค่าองศาทศนิยม		Lat : 13.541034
Long : 99.817664
พิกัดภูมิศาสตร์
พิกัดกริด		Zone : 47 P
Hemisphere : N
E : 588475.33
N : 1497116.04
ตำแหน่งงานศิลปะจัดแสดงภายในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี

ประวัติการสร้าง

เช่นเดียวกันกับพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมีที่พบจากเมืองสิงห์ที่ไม่ปรากฏหลักฐานเอกสารที่เกี่ยวข้องกับประวัติการสร้าง แต่จากรูปแบบทางศิลปกรรมที่เป็นศิลปะเขมรแบบบายนจึงกำหนดอายุได้ราวพุทธศตวรรษที่ 18 สมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7

นักวิชาการบางท่านเชื่อว่าโบราณสถานสระโกสินารายณ์ที่ค้นพบประติมากรรมนี้น่าจะเป็นชุมชนในวัฒนธรรมเขมรที่ถูกเอ่ยถึงในจารึกปราสาทพระขรรค์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมืองศามพูกปัฏฏนะซึ่งพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 โปรดให้ส่งพระชัยพุทธมหานาถมาประดิษฐานไว้ หากข้อสันนิษฐานข้างต้นนี้เป็นจริงก็อาจตั้งข้อสังเกตถึงความใกล้ชิดระหว่างเมืองพระนครกับสระโกสินารายณ์ได้ จนอาจตั้งคำถามต่อเนื่องได้ว่าประติมากรรมพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมีองค์นี้เป็นสิ่งที่สร้างขึ้นในเมืองพระนครแล้วถูกส่งมาประดิษฐานที่เมืองสิงห์เช่นเดียวกันกับพระชัยพุทธมหานาถได้หรือไม่
กระบวนการสร้าง/ผลิต

หินทรายแกะสลัก

ประวัติการอนุรักษ์

ค้นพบที่โบราณสถานสระโกสินารายณ์ อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี

ลักษณะทางศิลปกรรม

พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมีอยู่ในอิริยาบถยืนตรง พระเศียร พระกร และระชงฆ์ตลอดจนพระบาทชำรุดหักหายไปหมดแล้ว

บริเวณพระอุระตลอดจนพระอังสา (ไหล่) และพระพาหา (ต้นแขน) ประดับด้วยแถวพระพุทธรูปจำนวนมากมายราวกับเป็นเกราะ กึ่งกลางพระอุระและบั้นพระองค์ปรากฏรูปบุคคลขนาดใหญ่อาจหมายถึงนางปรัชญาปารมิตา สวมสมพตสั้นที่สลักลวดลายอย่างคร่าวๆ ช่วงล่างของพระองค์ตั้งแต่พระอูรุ (ต้นขา) ใหญ่ผิดสัดส่วนตามแบบประติมากรรมในศิลปะบายน
ข้อมูลที่สำคัญทางวิชาการ

ประติมากรรมนี้แม้ว่าจะอยู่ในสภาพชำรุดมาก แต่ก็เพียงพอที่จะระบุว่าเป็นพระโพธิสสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมีศิลปะเขมรแบบบายน อายุราวพุทธศตวรรษที่ 18 ค้นพบที่โบราณสถานรสระโกสินารายณ์ อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี นับเป็นหลักฐานที่แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ใกล้ชิดระหว่างดินแดนภาคตะวันตกของไทยกับกัมพูชาในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ได้ดียิ่ง นอกจากนี้ยังแสดงถึงการเจริญขึ้นของพุทธศาสนามหายานในดินแดนไทยด้วย

ข้อสังเกตอื่นๆ

พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมีสร้างขึ้นจากความเชื่อว่าพระองค์เป็นผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดในจักรวาล ขุมขนหนึ่งๆ คือหนึ่งจักรวาลที่บรรจุอยู่ภายในพระวรกาย แสดงออกมาโดยแถวพระพุทธเจ้าที่รายรอบทั่วพระองค์ส่วนบนและพระเศียร

ยุคประวัติศาสตร์
สมัย/รูปแบบศิลปะลพบุรี, บายน
อายุพุทธศตวรรษที่ 18
ศาสนาพุทธ
ลัทธิ/นิกายมหายาน
ศาสนา/ความเชื่อที่เกี่ยวข้องพุทธศาสนามหายาน
งานศิลปะที่เกี่ยวข้อง

1. พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมีจากเมืองสิงห์ อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี

2. พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมีจากถ้ำคูหาสวรรค์ อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี

รูปแบบลิขสิทธิ์Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
เจ้าของสิทธิ์ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
วันที่จัดทำข้อมูล2016-09-30
ผู้จัดทำข้อมูลรุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง
บรรณานุกรม

ฟิโนต์, หลุยส์. “พระโพธิสัตว์เปล่ารัศมี” แปลโดย หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล, ศิลปากร ปีที่ 10, ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม 2509), หน้า 46-51.

สุภัทรดิศ ดิศกุล, หม่อมเจ้า. ประติมากรรมขอม. กรุงเทพฯ : กรุงสยามการพิมพ์, 2515.

สุภัทรดิศ ดิศกุล. ศิลปะขอม. กรุงเทพฯ : องค์การค้าของคุรุสภา, 2533.

สุภัทรดิศ ดิศกุล, หม่อมเจ้า. ศิลปะสมัยลพบุรี. กรุงเทพฯ : มหาวิทาลัยศิลปากร, 2547.