พระพุทธรูปปางมารวิชัย

พระพุทธรูปองค์นี้พบจารึกที่ฐานระบุชื่อผู้สร้างว่า “แม่อัว” ผู้เป็นเมียสนมของมหาธรรมราชา มีความปรารถนาให้บุญนี้ส่งผลให้ได้เกิดในยุคพระศรีอาริย์ ไม่ปรากฏศักราชการสร้าง แต่จากรูปแบบทางศิลปกรรมและการเอ่ยถึงพระมหาธรรมราชา จึงเป็นหลักฐานที่ระบุได้ว่าสร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 20

หล่อสำริด

พระสวรรควรนายกมอบให้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ

พระพุทธรูปอยู่ในอิริยาบถนั่งขัดสมาธิราบบนฐานหน้ากระดาน พระหัตถ์ทำปางมารวิชัย ลักษณะเด่นซึ่งเป็นแบบแผนของพระพุทธรูปสุโขทัยหมวดใหญ่ ได้แก่ พระพักตร์เป็นวงรูปไข่ พระขนงโก่ง พระเนตรเหลือบต่ำ พระนาสิกโด่งงุ้ม พระโอษฐ์งามสมส่วน เม็ดพะศกใหญ่ขมวดเป็นวงก้นหอย พระอุณีษะนูน พระรัศมีเปลวไฟ ครองจีวรห่มเฉียง เรียบไม่มีริ้ว ชายสังฆาฏิเป็นแถบเล็กและยาวจรดพระนาภี ปลายหยักเป็นริ้วดังที่เรียกว่าเขี้ยวตะขาบ

ตัวอย่างพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัยที่มีชื่อผู้สร้างและความปรารถนาในการสร้างชัดเจน

จารึกที่ฐานเขียนเป็นภาษาไทย อักษรสุโขทัย อ่านแปลเป็นภาษาไทยปัจจุบันได้ว่า “พระเจ้าองค์นี้ แม่อัว เมียพระสนมมหาธรรมราชา บูชา 1,100 ทั้งราชวงศ์เป็น 1,200 จะปรารถนาสรรพสมบัติ (ท่เสด็จ) ขอทันพระศรีอริยไมตรีเจ้าแล”

พระพุทธรูปองค์นี้มีลักษณะเดียวกันกับพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัยกลุ่มที่พบจารึกหลายองค์ เช่น พระพุทรูปที่อยู่ในพระระเบียงคดวัดเดียวกันระบุจารึก “ทิตไส” หรือพระพุทธรูปในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครระบุจารึก “ทิตไสหง” แสดงว่าน่าจะหล่อขึ้นในเวลาเดียวกัน

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. พระพุทธรูปในประเทศไทย : รูปแบบ พัฒนาการ และความเชื่อของคนไทย. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2556.

สันติ เล็กสุขุม. ศิลปะสุโขทัย. พิมพ์ครั้งที่ 3, กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2555.