บุษบกธรรมาสน์ยอดทรงมงกุฎ

ไม่ปรากฏหลักฐานการสร้างแน่ชัด จากรูปแบบศิลปะสันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 – รัชกาลที่ 5

ไม้แกะสลัก ปิดทองประดับกระจกสี

บุษบกธรรมาสน์ยอดทรงมงกุฎประกอบด้วยส่วนฐาน ส่วนกลาง และส่วนยอด ส่วนฐานเป็นฐานสิงห์เพิ่มมุมซ้อนชั้นโดยมีท้องไม้ยืดสูง ด้านหน้ามีชั้นลดสำหรับพระสงฆ์ขึ้นสู่ธรรมาสน์ ส่วนกลางมีลักษณะโปร่ง ประกอบด้วยเสาย่อมุมไม้สิบสองที่ 4 มุมของบุษบก รองรับส่วนยอดทรงมงกุฎที่ประกอบด้วยชั้นเกี้ยวรัดเกล้าซ้อนลดหลั่น 3 ชั้น แต่ละชั้นประดับดอกไม้ไหว ถัดขึ้นไปเป็นปลียอดเรียวแหลม

บุษบกธรรมาสน์ยอดทรงมงกุฎประดิษฐานภายในการเปรียญหรือที่เรียกอีกชื่อหนึ่งว่าพระที่นั่งทรงธรรม เป็นงานประณีตศิลป์ชิ้นเอกของวัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม บุษบกที่มียอดทรงมงกุฎมีตัวอย่างไม่มากนักในศิลปะไทย ที่สำคัญได้แก่บุษบกธรรมาสน์จากวัดค้างคาว จ.นนทบุรี ศิลปะอยุธยา ส่วนในสมัยรัตนโกสินทร์ ได้แก่ บุษบกประดิษฐานพระพุทธรูปประธานในพระอุโบสถวัดอนงคาราม กรุงเทพฯ และวัดบรมวงศ์อิศรวราม จ.พระนครศรีอยุธยา เป็นต้น บุษบกธรรมาสน์ยอดทรงมงกุฎที่วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมารามมีรูปแบบของส่วนยอดที่คล้ายเป็นการจำลองรายละเอียดของพระมหาพิชัยมงกุฎ ประกอบด้วยชั้นเกี้ยวรัดเกล้าซ้อนลดหลั่น 3 ชั้น แต่ละชั้นประดับดอกไม้ไหว ปิดทองประดับกระจกสี ทำให้แลดูคล้ายกับเครื่องทองลงยาอันเป็นเครื่องราชูปโภคของพระมหากษัตริย์

แน่งน้อย ศักดิ์ศรี, ม.ร.ว.“พระที่นั่งทรงธรรม : วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม”ศิลปวัฒนธรรม. ปีที่ 27, ฉบับที่ 10 (ส.ค. 2549) : หน้า 143-153.

พิชญา สุ่มจินดา,บรรณาธิการ.ราชประดิษฐพิพิธบรรณ.กรุงเทพฯ : วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม, 2553.