สระแก้ว

ไม่ทราบประวัติการสร้างที่แน่ชัด แต่จากรูปแบบทางศิลปกรรมทำให้กำหนดอายุได้ว่าสร้างขึ้นในสมัยทวารวดี

สระแก้วเป็นสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมที่มีแนวต่อยื่นทางด้านตะวันตกเพื่อทำบันไดลาดเอียงเป็นทางลง เป็นสระที่ขุดลงไปในพื้นหินศิลาแลง ผนังส่วนใดที่ไม่เป็นระเบียบจะก่อก้อนศิลาแลงวางให้เป็นระเบียบ ผนังทั้งสี่ด้านมีภาพสัตว์มงคลต่างๆ ประดับอยู่ เช่น มกร ช้าง นาค สิงห์ ตรงกลางของผนังด้านเหนือมีรูปคชลักษมีและแนวคั่นบันไดลงสู่สระ สันนิษฐานว่น่าจะเป็นจุดสำคัญในการประกอบพิธีกรรม

สระแก้วเป็นสระน้ำโบราณที่สะท้อนให้เห็นถึงการเป็นสระน้ำศักดิ์สิทธิ์ น่าจะนำน้ำมาใช้ประกอบพิธีกรรมความเชื่อของชุมชน

มกรบางตัวมีลักษณะคล้ายที่พบในศิลปะอินเดียแบบอมราวดี ซึ่งมีอายุอยู่ราวพุทธศตวรรษที่ 6-9 ทำให้บางท่านกำหนดอายุสมัยการสร้างสระแก้วว่าเก่ากว่าพุทธศตวรรษที่ 10

บัณฑิต ลิ่วชัยชาญ. โบราณคดีเมืองศรีมโหสถ. กรุงเทพฯ : สำนักศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี สำนักโบราณคดี กรมศิลปากร, 2548.

พีรพน พิสณุพงศ์. ประวัติศาสตร์และโบราณคดีเมืองศรีมโหสถ. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2535.