สุนันทานุสาวรีย์

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสร้างขึ้นเมื่อพ.ศ.2424เพื่อเป็นที่ระลึกถึงสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี พระอัครมเหสีที่สิ้นพระชนม์จากเหตุการณ์เรือพระประเทียบล่มเมื่อ พ.ศ.2423 เนื่องจากทั้ง 2 พระองค์พระองค์เคยเสด็จประพาสน้ำตกพลิ้ว เมื่อ พ.ศ. 2417 และทรงชื่นชมความงามธรรมชาติของน้ำตกพลิ้วเป็นอย่างยิ่ง

อนุสาวรีย์ก่อด้วยหินตัดในผังฐานสีเหลี่ยมจัตุรัส ก่อเป็นยอดแหลมทรงพีระมิด กลางด้านมีจารึกพระราชหัตถเลขาในรัชกาลที่ 5

สุนันทานุสาวรีย์หรือ พีระมิดพระนางเรือล่มตั้งอยู่ในบริเวณอุทยานแห่งชาติน้ำตกพลิ้ว จังหวัดจันทบุรี การที่โปรดเกล้าฯ ให้สร้างอนุสาวรีย์เป็นรูปปิรามิด เนื่องจากทรงพระราชดำริว่า "ทำเป็นรูปอื่นอาจไม่คงทนถาวร เพราะตั้งอยู่กลางป่าเขาลำเนาไพร อันไม่มีผู้ดูแล ฉะนั้น เมื่อปิรามิดของอียิปต์ยืนยงคงทนได้ฉันใด ปิรามิดน้อยนี้ก็คงจะยืนยงคงทนอยู่เช่นกัน ณ ท่ามกลางป่าและเสียงไหลรินของธารพลิ้ว" รัชกาลที่ 5 ได้พระราชทานนามอนุสาวรีย์ว่า "สุนันทานุสาวรีย์" ภายในอนุสาวรีย์เป็นที่บรรจุพระอังคารของสมเด็จพระนางเจ้าฯรูปแบบของอนุสาวรีย์ที่สร้างขึ้นในรัชสมัยนี้สะท้อนถึงแนวคิดและพัฒนาการทางด้านรูปแบบที่แตกต่างไปจากสมัยก่อนที่นิยมสร้างสถูปเจดีย์เพื่อบรรจุพระอัฐิ

จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อเสด็จประพาสหัวเมืองชายทะเลตะวันออกในปีมะเมีย พ.ศ. 2425 กับปีมะแม พ.ศ. 2426 และปีวอก พ.ศ.2427 รวม 3 คราว. พระนคร : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2470.