จิตรกรรมฝาผนังในวิหารลายคำ

จิตรกรรมฝาผนังนี้น่าจะเขียนขึ้นในคราวเดียวกับที่มีการบูรณะวิหารลายคำในสมัยเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ในปี พ.ศ. 2406 โดยมีช่างวาดสำคัญ 2 คนคือ “เจ๊กเส็ง” เขียนเรื่องสังข์ทองและ “หนานโพธา” เขียนเรื่องสุวรรณหงส์

สีฝุ่น

จิตรกรรมฝาผนังที่วิหารลายคำมีหลายส่วน บริเวณผนังห้องท้ายวิหารเขียนภาพพระอดีตพุทธเจ้าเรียงแถว ผนังด้านทิศเหนือเขียนเรื่องสุวรรณหงส์ ผนังด้านทิศใต้เขียนเรื่องสังข์ทอง เหนือเรื่องสุวรรณหงส์และสังข์ทองเขียนภาพเทพชุมนุม โดยลักษณะภาพที่ปรากฏมีลักษณะเป็นแบบ 3 มิติและมึความสมจริงยิ่งขึ้นซึ่งเป็นอิทธิพลจากศิลปะรัตนโกสินทร์ที่ได้รับอิทธิพลจากตะวันตกและมีอิทธิพลจากศิลปะพม่า เช่นลักษณะสถาปัตยกรรมทรงปยาทาดหรือเครื่องทรงกษัตริย์ต่างๆและมีการเขียนภาพกากที่บอกเล่าวิถีชีวิตของชาวบ้านในปริมาณที่มากกว่าจิตรกรรมฝาผนังในภาคกลาง

ตัวอย่างของจิตรกรรมฝาผนังสกุลช่างเชียงใหม่เพียงแห่งเดียวในศิลปะล้านนา

1. จิตรกรรมฝาผนังทั้ง 2 เรื่องมีลักษณะการเขียนที่แตกต่างกันอย่างมาก โดยจิตรกรรมฝาผนังเรื่องสังข์ทองถือเป็นตัวอย่างจิตรกรรมฝาผนังสกุลช่างเชียงใหม่เพียงแห่งเดียวที่เหลืออยู่ ขณะที่จิตรกรรมฝาผนังเรื่องสุวรรณหงส์เป็นงานของช่างพื้นเมืองที่เขียนตามแบบศิลปะรัตนโกสินทร์

2. ทั้งเรื่องสังข์ทองและสุวรรณหงส์ต่างก็ไม่ใช่วรรณกรรมในล้านนาแต่เป็นวรรณกรรมที่เป็นที่รู้จักในกรุงเทพมหานคร ซึ่งอาจเป็นแนวคิดที่รับไปจากกรุงเทพมหานคร เนื่องเจ้ากาวิรสสุริยวงศ์เคยเสด็จไปประทับในกรุงเทพมหานครมาก่อน

1. จิตรกรรมฝาผนังวัดบวกครกหลวง จังหวัดเชียงใหม่ ตัวอย่างจิตรกรรมฝาผนังสกุลช่างไทใหญ่ที่มีอิทธิพลของศิลปะพม่าอย่างมาก ทำให้มีลักษณะของสถาปัตยกรรมและเครื่องทรงของบุคคลคล้ายคลึงกัน

2. จิตรกรรมฝาผนังวัดเสาหิน จังหวัดเชียงใหม่ ตัวอย่างจิตรกรรมฝาผนังที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะรัตนโกสินทร์ที่สมบูรณ์ที่สุดเพียงแห่งเดียวในจังหวัดเชียงใหม่

ภาณุพงษ์ เลาหสม. จิตรกรรมฝาผนังล้านนา. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ, 2541.

ศักดิ์สายสิงห์. ศิลปะล้านนา. กรุงเทพฯ: มติชน, 2556.

วิไลรัตน์ ยังรอต และ ธวัชชัย องค์วุฒิเวทย์, เรียบเรียง. จิตรกรรมเล่าเรื่องวรรณคดีอมตะ. กรุงเทพฯ: มิวเซียมเพรส, 2555.