เศียรพระแสนแซว่

ไม่ปรากฏประวัติการสร้าง แต่เดิมพบที่วัดยางกวง จังหวัดเชียงใหม่ ต่อมาได้อัญเชิญมายังวัดเบญจมบพิตร แต่ไม่ปรากฏในทะเบียนประวัติพระพุทธรูปรอบพระระเบียงวัดเบญจมบพิตรฯ แต่อย่างใด เพราะถูกนำไปประดิษฐานไว้ใต้ต้นไม้นอกพระระเบียง ต่อมาเมื่อมีการจัดตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่ขึ้น จึงนำมาจัดแสดงไว้ภายในพิพิธภัณฑ์ มีรูปแบบที่สามารถกำหนดอายุอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21

หล่อสำริด

เศียรพระแสนแซว่มีลักษณะคล้ายหน้ากาก พระพักตร์กลม พระขนงโก่ง พระเนตรเรียวเหลือบลงต่ำ พระโอษฐ์แย้มเล็กน้อย พระหนุเป็นปม ขมวดพระเกศาใหญ่

ตัวอย่างเศียรพระพุทรูปขนาดใหญ่ที่สุดในศิลปะล้านนา

แม้จะไม่ปรากฏประวัติการสร้าง แต่จากรูปแบบสามารถกำหนดว่ามีรูปแบบศิลปะแบบพระสิงห์ และน่าจะมีอายุหลังพ.ศ. 2000 ลงมา เพราะเป็นช่วงเวลาที่มีการสร้างพระพุทธรูปแบบพระสิงห์อย่างมาก ประกอบกับพระพุทธรูปองค์นี้มีขนาดใหญ่ จึงน่าจะสร้างโดยพระมหากษัตริย์ที่มีพระราชอำนาจและบารมีสูง เช่น พระเจ้าติโลกราช อีกทั้งในรัชกาลนี้ยังมีการสร้างพระพุทธรูปขนาดใหญ่ เช่น พระเจ้าแข้งคม วัดศรีเกิดด้วย ดังนั้นพระแสนแซว่อาจสร้างขึ้นในรัชกาลพระเจ้าติโลกราชคือ ต้นพุทธศตวรรษที่ 21 ก็ได้The word “Swae” in the northern Thai language means latch or bolt that is used to fasten or weld many materials together. The word “Saen Swae” therefore means a hundred thousand latch or bolt which are used to assemble various parts of the Buddha image together because this Buddha image is very huge.

1. เศียรพระแสนแซว่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย จังหวัดลำพูน ตัวอย่างเศียรพระพุทธรูปที่มีลักษณะเช่นเดียวกันทุกประการแต่มีขนาดเล็กกว่ามาก

2. พระเจ้าเก้าตื้อ วัดบุปผาราม จังหวัดเชียงใหม่ ตัวอย่างพระพุทธรูปขนาดใหญ่อีกองค์หนึ่งในศิลปะล้านนา แต่น่าจะสร้างขึ้นภายหลังพระแสนแซว่

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. พระพุทธรูปในประเทศไทย : รูปแบบ พัฒนาการ และความเชื่อของคนไทย. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2556.

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. “เศียรพระแสนแส้ : พระพุทธรูปที่ถูกตรึงพระโอษฐ์ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่.” ศิลปวัฒนธรรม. 23, 9 (กรกฎาคม 2545), 142 – 144.