วิหารมหาโพธิ์

ตำนานทางล้านนา เช่น ชินกาลมาลีปกรณ์ ให้ข้อมูลว่าวัดมหาโพธรามแห่งนี้สร้างขึ้นโดยพระเจ้าติโลกราช โดยพระองค์ได้สดับธรรมบรรยายถึงอานิสงส์ของการปลูกต้นพระศรีมหาโพธิ์ จึงโปรดให้สร้างวัดมหาโพธารามขึ้นเพื่อปลูกต้นพระศรีมหาโพธิ์ เมื่อ พ.ศ. 1999 นอกจากนี้พระองค์ยังโปรดให้สร้างสิ่งก่อสร้างต่างๆ ขึ้นอีก คือ สร้างเวทีให้เห็นเหมือนต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พระพุทธองค์ผจญมาร และสัตตมหาสถาน ต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2020 โปรดให้สร้างมหาวิหารขึ้นในวัดนี้ ซึ่งอาจหมายถึงอาคารที่เรียกกันในปัจจุบันว่าวิหารเจ็ดยอดก็เป็นได้

ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่มที่ 52 ตอนที่ 75 วันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478

กรมศิลปากรได้ดำเนินการบูรณะวิหารมหาโพธิ์ครั้งใหญ่ระหว่าง พ.ศ.2515-2518 การดำเนินงานที่สำคัญ ได้แก่ การอนุรักษ์ลวดลายปูนปั้นและปูนฉาบฝาผนัง ต่อยอดศิขรองค์ใหญ่เหนือคอระฆังเป็นบัลลังก์ย่อมุมและปล้องไฉนทรงกลม บูรณะยอดเจดีย์ขนาดเล็กด้านทิศตะวันออกของศิขรองค์ใหญ่จากเหนือคอระฆังถึงเม็ดน้ำค้าง

วิหารมหาโพธิ์หรือวิหารเจ็ดยอดก่อด้วยศิลาแลงเป็นวัสดุหลัก ฉาบปูนและตกแต่งด้วยปูนปั้น

วิหารอยู่ในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้าผนังวิหารประดับด้วยงานปูนปั้นรูปเทพชุนนุม มีทั้งอิริยาบถนั่งและยืน อีกทั้งยังมีลวดลายประดับอื่นๆ อาทิ ลายดอกไม้ร่วง

วิหารเจ็ดยอดเป็นสถาปัตยกรรมรูปแบบพิเศษที่มีเจดีย์ทรงศิขรประดับเป็นส่วนยอดของวิหารและยังมีสัตตมหาสถานหรือสถานที่สำคัญ 7 แห่งที่แสดงพุทธประวัติตลอด 7 สัปดาห์ภายหลังการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าอยู่โดยรอบวิหาร สถาปัตยกรรมในลักษณะนี้มีอยู่เพียงแห่งเดียวในล้านนา และเป็นการจำลองแบบมาจากวิหารพุทธคยาในประเทศอินเดีย เพราะมีรูปแบบและแผนผังแบบเดียวกัน ซึ่งสะท้อนให้เห็นพระราชประสงค์ของพระเจ้าติโลกราชผู้สร้าง

วัดมหาโพธารามเป็นสถานที่กระทำสังคายนาพุทธศาสนาครั้งที่ 8 เมื่อ พ.ศ. 2020

1.วิหารมหาโพธิ์ พุทธคยา ประเทศอินเดียเพราะเป็นต้นแบบให้แก่วิหารเจ็ดยอด วัดมหาโพธาราม

2.ประติมากรรมปูนปั้นรูปเทวดาและลวดลายประดับมีความเกี่ยวข้องกับศิลปะลังกาและจีน

ธวัชชัย ปุณณลิมปกุล.วัดเจ็ดยอด จังหวัดเชียงใหม่ . กรุงเทพฯ: ฝ่ายอนุรักษ์จิตรกรรมและประติมากรรมติดที่ กองโบราณคดี, 2537.

ประชากิจกรจักร (แช่ม บุนนาค), พระยา. พงศาวดารโยนก. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2557.

รัตนปัญญาเถระ. ชินกาลมาลีปกรณ์. กรงเพทฯ : กรมศิลปากร, 2552.

ศิลปากร, กรม.การขึ้นทะเบียนโบราณสถานภาคเหนือในความรับผิดชอบของหน่วยศิลปากรที่ 4 ตามโครงการสำรวจและขึ้นทะเบียนโบราณสถานของกองโบราณคดี. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2525.

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. ศิลปะล้านนา. กรุงเทพฯ : มติชน, 2556.