พระธาตุดอยสุเทพ

พงศาวดารโยนกให้ข้อมูลว่า พระเจ้ากือนาได้แสวงหาสถานที่อันควรประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ ที่พระสุมนเถระอัญเชิญมาจากสุโขทัย จึงอัญเชิญผอบบรรจุพระบรมสารีริกธาตุสถิตเหนือช้างพระที่นั่ง เสี่ยงทายหาที่ประดิษฐาน ช้างพระที่นั่งจึงบ่ายหน้าขึ้นสู่ยอดดอยสุเทพ จึงโปรดให้สร้างเจดีย์ไว้บนยอดเขา เมื่อ พ.ศ. 1929

ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่มที่ 52 ตอนที่ 75 วันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478

พระธาตุดอยสุเทพเป็นเจดีย์ก้ออิฐถือปูนหุ้มด้วยทองจังโก องค์ประกอบสำคัญจากด้านล่างสู่ด้านบน ได้แก่ ฐานบัวในผังเพิ่มมุมที่ออกแบบจนแลดูคล้ายกับฐานบัวซ้อนกัน 2 ชั้น ถัดขึ้นไปถัดขึ้นไปเป็นชุดบัวถลาในผังสิบสองเหลี่ยมซ้อนลดหลั่นกันรับองค์ระฆัง องค์ระฆังอยู่ในผงสิบสองเหลี่ยมเช่นกัน ถัดขึ้นไปเป็นบัลลังก์ แกนปล้องไฉน ปล้องไฉน ปลี และฉัตร

พระธาตุดอยสุเทพเป็นเจดีย์คู่บ้านคู่เมืองที่สำคัญอีกองค์หนึ่งของเชียงใหม่ รูปแบบของพระธาตุดอยสุเทพแสดงให้เห็นถึงงานที่สืบทอดมาจากเจดีย์ทรงระฆังแบบล้านนา แต่มีพัฒนาการที่เปลี่ยนแปลงไปคือ ส่วนของชุดฐานบัวรองรับองค์ระฆังที่มีหลายชั้นและเหลือเฉพาะฐานบัวคว่ำ และผังขององค์เจดีย์เหนือส่วนฐานขึ้นไปที่อยู่ในผัง 12 เหลี่ยม ถือเป็นลักษะใหม่ที่นิยมในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21 พระธาตุดอยสุเทพยังน่าจะเป็นต้นแบบสำคัญให้กับเจดีย์องค์อื่นในช่วงเวลานั้นของล้านนาที่นิยมรูปแบบนี้อย่างแพร่หลายในเมืองเชียงใหม่

วัดชมพู จังหวัดเชียงใหม่ เพราะมีรูปแบบเดียวกัน เข้าใจว่าเกิดจากการจำลองแบบพระธาตุดอยสุเทพ

ประชากิจกรจักร (แช่ม บุนนาค), พระยา. พงศาวดารโยนก. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2557.

ศิลปากร, กรม.การขึ้นทะเบียนโบราณสถานภาคเหนือในความรับผิดชอบของหน่วยศิลปากรที่ 4 ตามโครงการสำรวจและขึ้นทะเบียนโบราณสถานของกองโบราณคดี. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2525.

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. ศิลปะล้านนา. กรุงเทพฯ : มติชน, 2556.