ศาลตาผาแดง

คำสำคัญ : พระเจ้าชัยวรมันที่ 7, วัดเจ้าจันทร์, ปราสาทวัดเจ้าจันทร์, บายน, อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย, โคกปราสาท, ศาลพระเสื้อเมือง

ชื่อเรียกอื่น	ศาลตาผ้าแดง, ศาลพระเสื้อเมือง, โคกปราสาท
ชื่อหลัก	อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
ประเภทงานศิลปะ	สถาปัตยกรรม
ตำบล	เมืองเก่า
อำเภอ	เมือง
จังหวัด	สุโขทัย
ภาค	ภาคกลาง
ประเทศ	ไทย
พิกัดภูมิศาสตร์ ค่าองศาทศนิยม	Lat : 17.021346 Long : 99.703153
พิกัดภูมิศาสตร์ พิกัดกริด	Zone : 48 Q Hemisphere : N E : 574857.97 N : 1882057.38
ตำแหน่งงานศิลปะ	ตั้งอยู่ภายในอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ในพื้นที่ตอนกลางค่อนไปทางเหนือ และหันหน้าไปทางทิศตะวันออก

ประวัติการสร้าง	ไม่ปรากฏหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับประวัติการสร้าง
กระบวนการสร้าง/ผลิต	ศิลาแลง
ประวัติการอนุรักษ์	1. ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานและประกาศในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 52 หน้า 3705 วันที่ 8 มีนาคม 2478 2. ขึ้นทะเบียนของ UNESCO วันที่ 12 ธันวาคม 2534 ที่เมืองคาร์เทจ ประเทศตูนีเซีย เป็นมรดกโลกตามบัญชีลำดับที่ 574
ลักษณะทางศิลปกรรม	เป็นปราสาทแบบเขมรก่อด้วยศิลาแลงขนาดใหญ่ที่นิยมใช้ในงานก่อสร้างในวัฒนธรรมเขมร ส่วนยอดพังทลายไปแล้ว เหลือแต่ส่วนห้องที่เคยประดิษฐานรูปเคารพกับมุขทางเข้าที่เชื่อมต่อ หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ส่วนล่างของอาคารเริ่มจากชั้นเขียงรองรับฐานบัวลูกฟัก เหนือจากฐานขึ้นไปคือเรือนธาตุทรงสี่เหลี่ยมจัตุรัสเพิ่มมุม และต่อมุขออกไปทางตะวันออก โดยมีบันไดทางขึ้นอยู่หน้ามุข อันเป็นแบบอย่างของปราสาทเขมรเช่นกัน ซึ่งต่อมาลักษณะดังกล่าวนี้ช่างสุโขทัยจะเลือกนำไปปรับปรุงอยู่ในเจดีย์รูปทรงใหม่ของตน ก่อนหน้านี้คงสร้างขึ้นในศาสนาฮินดูหรือศาสนาพุทธฝ่ายมหายาน ต่อขึ้นไปคือส่วนบนซึ่งพังทลายลงหมดแล้ว เชื่อว่าส่วนบนของปราสาทเป็นทรงแท่ง มีชั้นซ้อนเช่นเดียวกับปราสาทเขมรโดยทั่วไป
ข้อมูลที่สำคัญทางวิชาการ	เป็นหลักฐานศาสนสถานในวัฒนธรรมเขมรที่เมืองสุโขทัย สะท้อนว่าพื้นที่นี้เคยอยู่ภายใต้กระแสธารของวัฒนธรรมเขมรสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มาก่อนที่จะกลายเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรสุโขทัย
ข้อสังเกตอื่นๆ	ในสมัยรัชกาลที่ 5 – 6 การเรียกชื่อสถานที่แห่งนี้ว่าโคกปราสาท, ศาลตาผ้าแดง ก่อนจะเรียกกันในชื่อศาลตาผาแดงในปัจจุบัน
สมัย/รูปแบบศิลปะ	ลพบุรี, บายน
อายุ	พุทธศตวรรษที่ 18
ศาสนา	พราหมณ์-ฮินดู
ศาสนา/ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง	พราหมณ์
งานศิลปะที่เกี่ยวข้อง	วัดเจ้าจันทร์ สุโขทัย

รูปแบบลิขสิทธิ์	Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
เจ้าของสิทธิ์	ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
วันที่จัดทำข้อมูล	2016-06-09
ผู้จัดทำข้อมูล	รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง
บรรณานุกรม	ประภัสสร์ ชูวิเชียร. “ศาลตาผาแดง เก่าแก่ก่อนตั้งเมืองสุโขทัย.” มติชน. 23 พฤศจิกายน 2555. พิเศษ เจียจันทร์พงษ์. นำชมอุทยานประวัติศาสตร์ สุโขทัย ศรีสัชนาลัย กำแพงเพชร. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2546. ศักดิ์ชัย สายสิงห์. ศิลปะสุโขทัย : บทวิเคราะห์หลักฐานโบราณคดีจารึกและศิลปกรรม : รายงานการวิจัย. กรุงเทพฯ : สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2547. สันติ เล็กสุขุม. ศิลปะสุโขทัย. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2555.