ประติมากรรมเรื่องสามก๊ก

สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ (ทัต บุนนาค) หรือสมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อย ครั้งดำรงตำแหน่งเป็นพระยาศรีพิพัฒน์รัตนโกศาธิบดี จางวางกรมพระคลังสินค้า ได้สถาปนาวัดพิชยญาติการามแล้วน้อมเกล้าฯ ถวายเป็นพระอารามหลวงในสมัยรัชกาลที่ 3

ประติมากรรมหินสลักในกรอบรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า เล่าเรื่องราวตอนต่างๆจากวรรณคดีเรื่องสามก๊ก ภาพบุคคลแต่งกายอย่างจีน ภาพทิวทัศน์ประกอบด้วยต้นไม้ ท้องฟ้า ยานพาหนะและสัตว์ เป็นกระบวนลายสลักอย่างจีน

พาไลรอบพระอุโบสถวัดพิชยญาติการามประดับด้วยเสากลมขนาดเล็ก และพนักรอบประดับด้วยประติมากรรมนูนต่ำแกะสลักจากหินเล่าเรื่องสามก๊กซึ่งสั่งทำหรือเลือกซื้อจากประเทศจีน ภาพแต่ละตอนมีขนาดพอเหมาะกับช่วงเสาพาไลพอดี แสดงถึงความตั้งใจในการคัดสรรเพื่อนำมาประดับโดยรอบพระอุโบสถ นับเป็นแห่งเดียวในกรุงเทพฯ ที่มีการประดับปริมากรรมหินเรื่องสามก๊ก เรื่องราวแต่ละตอนเป็นตอนสำคัญซึ่งเป็นที่รู้จักแพร่หลายกันเป็นอย่างดี เช่น ตอนขงเบ้งดีดพิณลวงสุมาอี้ ตอนลิโป้ห้ามทัพ เป็นต้น แต่ไม่ได้เรียงตามลำดับเนื้อหาตามวรรณคดีเรื่องสามก๊ก

สุริยา รัตนกุล, คุณหญิง. พระอารามหลวงในกรุงเทพมหานคร. นครปฐม : มหาวิทยาลัยมหิดล, 2550-2552.