พระพุทธชัมภูนุทมหาบุรุษลักขณาอสีตยานุบพิตร

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯให้สร้างขึ้นใน พ.ศ.2375

พระพุทธชัมภูนุทมหาบุรุษลักขณาอสีตยานุบพิตรมีรูปแบบเฉพาะอย่างพระพุทธรูปที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ 3 กล่าวคือ พระวรกายค่อนข้างเพรียว พระพักตร์ค่อนข้างกลมกึ่งรูปไข่ ขมวดพระเกศาเล็ก พระรัศมีเป็นเปลว พระขนงโก่ง เส้นขอบเปลือกพระเนตรและพระขนงป้ายเป็นแผ่นเช่นเดียวกับพระพุทธรูปอยุธยาตอนปลาย พระเนตรเปิดและมองตรง พระนาสิกค่อนข้างเล็กและโด่ง พระโอษฐ์เล็ก เส้นพระโอษฐ์อ่อนโค้งเล็กน้อยเกือบเป็นเส้นตรง คล้ายเรือประทุน พระพักตร์อย่างหุ่น ประทับนั่งแสดงปางมารวิชัย นิ้วพระหัตถ์เรียวยาวเสมอกัน สังฆาฏิเป็นแผ่นใหญ่พาดอยู่กึ่งกลางพระวรกาย

พระพุทธชัมภูนุทมหาบุรุษลักขณาอสีตยานุบพิตรเป็นพระพุทธรูปประธานในพระวิหารวัดอรุณราชวราราม สร้างขึ้นตามพุทธศิลป์ในสมัยรัชกาลที่ 3 โดยโปรดเกล้าฯ ให้หล่อขึ้นในคราวเดียวกับพระพุทธตรีโลกเชษฐ์ พระประธานในพระอุโบสถ วัดสุทัศนเทพวราราม ลักษณะสำคัญของพระพุทธรูปประธานในพระอุโบสถและพระวิหารในสมัยรัชกาลที่ 3 คือการสร้างพระพุทธรูปขนาดใหญ่ หล่อด้วยโลหะมีค่า ได้แก่ ทองสำริด ทองแดง และประดิษฐานบนฐานชุกชีขนาดใหญ่ พระพุทธรูปส่วนใหญ่มีรูปแบบเดียวกันเนื่องจากกรมช่างหล่อเป็นผู้สร้างตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวซึ่งแสดงถึงพระราชศรัทธาในการพระพุทธศาสนา จนเกิดเป็นลักษณะเฉพาะของพระพุทธรูปในรัชสมัยนี้ แตกต่างจากในรัชกาลต่อมาที่พระพุทธรูปประธานมักมีขนาดเล็กลง

ศักดิ์ชัย สายสิงห์.พระพุทธรูปในประเทศไทย : รูปแบบ พัฒนาการและความเชื่อของคนไทย. กรุงเทพฯ : ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2556.