พระมหาธาตุเจดีย์ภักดีประกาศ

พสกนิกรผู้จงรักภักดีในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ร่วมใจกันสร้างขึ้นเพื่อน้อมเกล้าฯ ถวายเป็นพระราชกุศล เนื่องในวโรกาสที่ทรงครองสิริราชสมบัติเป็นปีที่ห้าสิบออกแบบโดยม.ร.ว. มิตรารุณเกษมศรี นายช่างสถาปนิกประจำสำนักพระราชวังและศิลปินแห่งชาติ

พระมหาธาตุเจดีย์ภักดีประกาศตั้งอยู่บนเนินเขาธงชัย ริมหาดบ้านกรูด มีรูปแบบเป็นอาคารสูง 5 ชั้น ประดับชั้นบนสุดด้วยเจดีย์ทรงระฆังจำนวน 9 องค์

ตัวอาคารประกอบด้วยชั้นต่างๆ 5 ชั้นดังนี้

ชั้นที่ 1 ใช้เป็นที่เก็บกักน้ำฝนไว้ใช้ โดยมีร่องระบายน้ำฝนจากด้านบนลงสู่ชั้นที่ 1 ได้หลายช่องทาง

ชั้นที่ 2 เป็นห้องโถงอเนกประสงค์ เป็นสถานที่ประกอบกิจกรรมทางธรรมในวันสำคัญต่างๆ ทางศาสนา

ชั้นที่ 3 เป็นวิหารที่มีความกว้างขวางสำหรับประกอบพิธีกรรมสำคัญอย่างการรับผ้ากฐิน ผ้าป่า และฟังธรรมเทศนา มีจิตรกรรมฝาผนังเรื่องพระราชพิธีสิบสองเดือนประเพณีวัฒนธรรมในภูมิภาคต่างๆของประเทศไทย

ชั้นที่ 4 เป็นอุโบสถ ประดิษฐานพระพุทธรูปประธานซึ่งเป็นพระพุทธรูปปางประธานอภัย อันเป็นรูปแบบเดียวกับพระพุทธรูปประจำพระชนมวารของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เบื้องหลังมีภาพจิตรกรรมฝาผนังตอนพระพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ชั้นนี้มีระเบียงด้านนอกที่มองเห็นทิวทัศน์ทะเลบริเวณหาดบ้านกรูดผนังประดับกระจกสีเรื่องพระมหาชนกชาดก

พระมหาธาตุเจดีย์ภักดีประกาศเป็นพระมหาเจดีย์ที่สร้างขึ้นเพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี ในพ.ศ.2539 ตั้งอยู่บนเนินเขาริมหาดบ้านกรูด ภายในบริเวณวัดทางสาย อ.บางสะพาน จ.ประจวบคีรีขันธ์ พระมหาเจดีย์ได้รับการออกแบบและตกแต่งให้มีความหมายเกี่ยวข้องกับความสำคัญในรัชกาลปัจจุบัน เช่น พระมหาเจดีย์มีแผนผังสี่เหลี่ยมจัตุรัสความยาวด้านละ 50 เมตร ส่วนยอดเป็นเจดีย์ทรงระฆังมีทั้งหมด 9 ยอด ภายในประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุและพระพุทธรูปทองคำประจำพระชนมวารของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว หน้าต่างประดับกระจกสีเล่าเรื่องพระมหาชนกชาดกซึ่งเป็นบทพระราชนิพนธ์ในรัชกาลปัจจุบัน เป็นต้น

หม่อมราชวงศ์ แน่งน้อย ศักดิ์ศรี, “หม่อมราชวงศ์มิตรารุณเกษมศรี กับผลงานชิ้นสุดท้ายที่ฝากไว้ในแผ่นดิน "พระมหาธาตุเจดีย์ภักดีประกาศ"” ในสืบสานสถาปัตยกรรมไทย 5.กรุงเทพฯ : ภาควิชาสถาปัตยกรรมศาสตร์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2548.