พระตำหนักดอยตุง

พระตำหนักดอยตุงสร้างโดยพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์และสร้างตามแนวพระราชดำริของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีและสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ตั้งอยู่ในพื้นที่ขอเช่าจากกรมป่าไม้เป็นเวลา 30 ปี ซึ่งส่วนราชการและเอกชนได้น้อมเกล้าฯ ถวายการสนับสนุน โดยรัฐบาลได้มอบหมายให้กรมชลประทานเป็นฝ่ายออกแบบ มีนายทรงศักดิ์ ทวีเจริญ เป็นสถาปนิกผู้ออกแบบและควบคุมการก่อสร้างพระตำหนักตามพระราชประสงค์ เพื่อสมเด็จพระบรมราชชนนีจะได้ทรงประทับทรงงานดูแลการฟื้นฟูสภาพป่าดอยตุง แทนการเสด็จแปรพระราชฐานไปยังประเทศสวิตเซอร์แลนด์

-

-

พระตำหนักดอยตุงเป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กสองชั้น ผสมผสานสถาปัตยกรรมล้านนาและชาเลต์ของสวิสส์ ผนังด้านนอกปิดด้วยปีกไม้สักทอง ผนังด้านในบุด้วยไม้สนภูเขา ชั้นบนจะเสมอกับลานกว้างของยอดเนินเขา ชั้นล่างจะลดหลั่นไปตามเนินเขา ชั้นบนแบ่งเป็น 4 ส่วน เป็นท้องพระโรงซึ่งมีชั้นยกใต้หลังคาสำหรับเก็บของ ที่ประทับของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ที่ประทับของสมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ และที่ประทับของท่านผู้หญิงทัศนาวลัย ศรสงคราม

เหนือจั่วหลังคาพระตำหนักเป็นกาแลจำหลักลาย เชิงชายแกะลายเมฆไหล ตามขอบหน้าต่างและระเบียงแกะสลักเป็นภาพการดำเนินชีวิตของชาวเหนือเกี่ยวกับช้างและป่าไม้ ภายในห้องประดับด้วยไม้แกะสลักศิลปะพื้นบ้านเป็นรูปดอกไม้ กลุ่มดาวและสัตว์ผนังเชิงบันไดสู่ชั้นล่างแกะเป็นตัวอักษรภาษาไทย ตรงลูกกรงเป็นไม้จำหลักรูปเลขไทย

ภายในท้องพระโรงบุฝาผนังด้านหนึ่งด้วยผ้าไหมปักรูปดอกไม้ และประดับภาพสีน้ำมันขนาดใหญ่ เสาบางต้นแขวนผ้าครอสติชเป็นรูปต่างๆ หน้าประตูห้องบรรทมเป็นผ้าตัวอักษรภาษาอังกฤษล้อมด้วยดอกไม้ตามอักษรขึ้นต้น

ด้านหลังพระตำหนักเป็นระเบียงยาว บริเวณกระบะสำหรับปลูกดอกไม้แกะสลักภาพโขลงช้างในป่าและช้างทำงาน ด้านหน้าพระตำหนักเป็นสนามหญ้าและสวนดอกไม้

พระตำหนักดอยตุงสร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ประทับของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี สร้างขึ้นโดยใช้พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ แม้จะเป็นที่ประทับของพระบรมวงศ์ชั้นสูงแต่พระตำหนักดอยตุงเป็นอาคารที่เน้นความเรียบง่ายและการใช้ประโยชน์ การออกแบบสถาปัตยกรรมของพระตำหนักเป็นการผสมผสานระหว่างศิลปะแบบล้านนา กับบ้านพื้นเมืองของสวิตเซอร์แลนด์

สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีโปรดเรียกพระตำหนักหลังนี้ว่า “บ้านของฉันบนดอยตุง” และ “บ้านที่ดอยตุง” โดยมีพระราชกระแสว่า “ฉันไม่สร้างบ้านอยู่ที่นี่ ถ้าไม่มีโครงการพัฒนาดอยตุง”

เนื่องจากที่พระตำหนักดอยตุงสร้างขึ้นเพื่อให้สมเด็จพระบรมราชชนนีประทับแทนการแปรพระราชฐานไปยังสวิตเซอร์แลนด์ ดังนั้นอาคารพระตำหนักจึงใช้อาคารแบบชาเลต์ของสวิตซ์ ผสมผสานกับอาคารแบบล้านนาซึ่งเป็นที่ตั้งของพระตำหนัก คือ จังหวัดเชียงราย

จันทรนีย์ (อูนากูล) พงษ์ประยูร. มองบ้านเพดานดาว. กรุงเทพฯ: มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์, 2555

ดอยตุง. การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย. เชียงราย: มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง, 2550