พระพุทธรัตนสถาน

พระพุทธรัตนสถานสร้างขึ้นเพื่อประดิษฐานพระพุทธบุษยรัตนจักรพรรดิพิมลมณีมัยโดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สำหรับเป็นพระอุโบสถสำหรับฝ่ายใน สันนิษฐานว่าเดิมตั้งอยู่บนเกาะกลางสระที่เคยเป็นที่ตั้งหอพระ และพระราชทานนามว่า พระพุทธนิเวศน์ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงแปลงเป็นพระอุโบสถ ก่อนจะมีการยุบพัทธสีมาลงในภายหลัง

-

มีการบูรณะซ่อมแซมครั้งใหญ่เพื่อให้คงสภาพเดิมในพ.ศ. 2496 เนื่องจากในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ระเบิดลูกหนึ่งตกลงที่ข้างพระอุโบสถ แม้จะไม่ระเบิดแต่โครงสร้างและส่วนประกอบภายในชำรุดเสียหาย ชายคาและผนังพระอุโบสถด้านเหนือพังทลายลง การบูรณะครั้งนี้อยู่ในความดูแลของคณะกรรมการจัดวางแผนซ่อมสร้างพระราชฐาน โดยได้ทำการถอดแบบของเดิมและขยายแบบลวดลายต่างๆก่อน จากนั้นจึงทำการบูรณะทั้งฐานพระอุโบสถ เสาลอยโดยรอบ พื้นกระเบื้องหินอ่อน หลังคา ประตูหน้าต่าง ลูกกรงประตูหน้าต่าง ลวดลายต่างๆ และภายในอาคาร

พระพุทธรัตนสถานเป็นอาคารแบบไทยประเพณีในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้าชั้นเดียวยกพื้นสูงตั้งบนฐานไพที ฐานประทักษิณ และฐานบัว ผนังด้านนอกเป็นหินอ่อน ด้านหน้ามีมุขลด รอบอาคารมีเสาพาไล ซุ้มประตูและหน้าต่างเป็นซุ้มยอดมงกุฎ หลังคาเครื่องไม้มุงกระเบื้อง หน้าบันมีเครื่องลำยอง หน้าบันมุขลดเป็นรูปพระมหามงกุฎประดิษฐานบนพาน 2 ชั้น ขนาบด้วยฉัตร 5 ชั้นซึ่งเป็นพระบรมราชสัญลักษณ์ในรัชกาลที่ 4 หน้าบันหลักทั้งหน้าและหลังเป็นรูปครุฑยุดนาคซึ่งเป็นพระบรมราชสัญลักษณ์ในรัชกาลที่ 2 มีรูปพระวิมานและพระมหามงกุฎประดับอยู่เบื้องล่างซ้ายและขวา

มีอาคารประกอบเป็นศาลาโถง 2 หลังซ้ายขวา ด้านหน้ามีหอระฆัง และเสาประทีป 4 ต้น

พระพุทธรัตนสถานอยู่บริเวณสวนศิวาลัยในพระบรมมหาราชวัง เป็นสถานที่ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลฝ่ายใน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธบุษยรัตนจักรพรรดิพิมลมณีมัย หรือพระแก้วขาวซึ่งเป็นพระพุทธรูปทำด้วยแก้วผลึกสีขาวที่อัญเชิญมาจากนครจำปาศักดิ์เมื่อครั้งรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รูปแบบสถาปัตยกรรมเป็นแบบไทยประเพณี แต่ใช้หินอ่อนเป็นวัสดุในการก่อสร้างตัวอาคาร หลังคาเครื่องไม้ประดับเครื่องลำยอง มุงกระเบื้องเคลือบสี หน้าบันประดับตราพระบรมราชสัญลักษณ์ของรัชกาลที่ 2 และรัชกาลที่ 4

-

-

วิหารพระแก้วน้อย พระนครคีรี จ.เพชรบุรี

จิตรกรรมฝาผนังพระพุทธรัตนสถานตามแนวพระราชดำริ. เล่ม 1. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2548.

9 สถาปัตย์ศิลป์ พระภูมินทร์อัครศิลปินสยาม. กรุงเทพฯ: กรมส่งเสริมวัฒนธรรม, 2555.

คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกับสถาปัตยกรรมไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2548.