โลหะปราสาท

เริ่มก่อสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2394 แต่ก่อสร้างสำเร็จเป็นเพียงปราสาทโกลน ก็สิ้นสมัยรัชกาลที่ 3ในสมัยรัชกาลที่ 4 ไม่ปรากฏหลักฐานเกี่ยวกับการก่อสร้างโลหะปราสาท กระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 5 พระประสิทธิ์สุตคุณ (แดง เขมทตฺโต) เจ้าอาวาส ได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตบูรณปฏิสังขรณ์โลหะปราสาทจนสมบูรณ์

ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 66 ตอนที่ 64 วันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2492

ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2506 ได้มีการบูรณะโลหะปราสาท โดยรื้อของเก่าที่ปรักหักพังออก ใช้คอนกรีตเสริมเหล็กมาทดแทนของเดิมบันไดเปลี่ยนเป็นคอนกรีตเสริมเหล็ก มีการทำประตูหน้าต่างติดกระจกใส

โลหะปราสาทได้รับการบูรณะครั้งใหญ่อีกครั้งใน พ.ศ. 2539 โดยเริ่มจากยอดมณฑปกลาง เปลี่ยนวัสดุมุงหลังคาและเครื่องประดับหลังคาเป็นโลหะและทองแดงรมดำ

โลหะปราสาทเป็นอาคารทรงปราสาทก่ออิฐถือปูนสูง 3 ชั้นในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัส ประดับส่วนยอดด้วยโลหะ มีจำนวนทั้งสิ้น 37 ยอดภายในโลหะปราสาทเป็นช่องกลวงจากฐานตลอดยอด เดิมมีแกนกลางหลักเป็นซุงต้นใหญ่สูงถึงยอดปราสาท โดยเจาะลำต้นตอกเป็นบันไดเวียนขึ้นไปสู่ชั้นบน ต่อมาเมื่อได้รับการปฏิสังขรณ์จึงเป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก

โลหะปราสาทหมายถึงอาคารทรงปราสาทที่มีส่วนยอดเป็นโลหะ ปรากฏความสำคัญในพุทธประวัติที่กล่าวถึงนางวิสาขามหาอุบาสิกาผู้สร้างโลหะปราสาทหลังแรกมีชื่อว่า มิคารมาตุปราสาท เพื่อถวายเป็นที่อยู่ของสงฆ์ ต่อมาเมื่อพุทธศาสนาได้เผยแผ่มายังศรีลังกาจึงเกิดการสร้างโลหะปราสาทหลังที่ 2 ขึ้น ซึ่งในปัจจุบันเหลือเพียงโครงเสาของอาคารเท่านั้นสำหรับโลหะปราสาทที่วัดราชนัดดารามนั้นพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นด้วยพระราชดำริที่จะให้โลหะปราสาทเป็นเจดีย์ประจำวัดแทนการสร้างเจดีย์รูปแบบอื่น โดยสร้างไว้ทางทิศตะวันตกของพระอุโบสถ โลหะปราสาทแห่งนี้นับเป็นองค์แรกและองค์เดียวในประเทศไทย ซึ่งถือเป็นโลหะปราสาทองค์ที่ 3 ของโลก ภายในโลหะปราสาทเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ เมื่อครั้งงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี ระหว่างปี พ.ศ. 2538-2539 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กำหนดการพระราชพิธีบรรจุพระบรมสารีริกธาตุประดิษฐาน ณ พระเจดีย์บุษบก โลหะปราสาท เมื่อวันจันทร์ที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2538

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. งานช่างสมัยพระนั่งเกล้า.กรุงเทพฯ : มติชน, 2551.

ศิลปากร, กรม. โลหะปราสาท วัดราชนัดดาราม. กรุงเทพฯ : กองวรรณคดีและประวัติศาสตร์, 2538.