ตึกแถวถนนราชดำเนินกลาง

อาคารตลอดแนวถนนราชดำเนินกลางนี้เริ่มก่อสร้างในปี พ.ศ. 2480 โดยเวนคืนที่ดินทั้งสองฝั่งข้างละ 40 เมตร สถาปนิกสำคัญคือ จิตรเสน (หมิว) อภัยวงศ์ งานก่อสร้างดำเนินตั้งแต่ปี พ.ศ. 2480 เรื่อยไปจนถึง พ.ศ. 2491 มีอาคารจำนวน 15 หลัง ใช้งบประมาณในการก่อสร้างทั้งสิ้น 10 ล้านบาท ประกอบด้วยอาคารพาณิชย์ โรงมหรสพ และโรงแรม

อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก

-

อาคารบนถนนราชดำเนินกลางนี้มีลักษณะที่ผสมผสานสถาปัตยกรรมตะวันตกที่ใช้รูปทรงเรขาคณิตมาประกอบกัน วางอาคารยาวตามแนวของถนน อาคารเป็นทรงตึกสูง 3 ชั้นครึ่ง แบ่งอาคารออกเป็นช่วงๆ บริเวณมุมก่อมุขโค้งครึ่งวงกลม มีทางเข้าอยู่ตรงกลาง มีแนวครีบคอนกรีตทางตั้งระหว่างหน้าต่างและกันสาดบริเวณทางเข้า ส่วนหน้าต่างอื่นๆมีกันสาดคอนกรีตเสริมเหล็กด้านบนและปูนปั้นด้านล่าง

ลวดลายตกแต่งทางสถาปัตยกรรมมีการลดทอดจนเหลือเพียงเค้าโครงเส้นรอบนอก ผนังด้านนอกฉาบปูนไม่เรียบและเซาะร่องเลียนแบบการเรียงหิน หลังคาตัดเป็นดาดฟ้าบริเวณส่วนโค้งบริเวณมุมหรือปลายอาคารเป็นคอนกรีตเสริมเหล็ก ตรงกลางเป็นหลังคาจั่วโค้งโครงไม้มุงกระเบื้องโดยมีการยกขอบสูงเพื่อบังและทำเป็นกันสาดไม่ให้เห็นจากภายนอก

ตึกแถวที่ถนนราชดำเนินกลางเป็นอาคารที่สร้างขึ้นภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อ พ.ศ. 2475 โดยคณะราษฎร เพื่อให้ถนนราชดำเนินเป็นย่านการค้าและเป็นที่ชุมนุมของประชาชนเพื่อดูงานสำคัญต่างๆ ของชาติที่จะจัดขึ้นบนถนนสายนี้ ตึกแถวย่านนี้ออกแบบตามอิทธิพลของสถาปัตยกรรมยุคใหม่ (Modern Architecture) ซึ่งให้ความสำคัญกับรูปทรงเรขาคณิต คำนึงถึงประโยชน์ใช้สอยไม่เน้นการประดับประดา จึงมีลักษณะเป็นทรงตึกหลังคาตัด

1. กลุ่มอาคารที่ลดการตกแต่งลวดลายและองค์ประกอบลงเป็นสัญลักษณ์สำคัญในการสื่อความเป็นสามัญชน ความเสมอภาค และความมีอารยะและต่อต้านฐานันดรศักดิ์

2. การสร้างอาคารโดยใช้คอนกรีตเป็นวัสดุหลักแต่ทำให้ดูคล้ายกับตกแต่งด้วยหินนั้นสะท้อนให้เห็นถึงแนวคิดการต่อต้านฐานันดรศักดิ์และการลงทุนของชาวต่างชาติในเวลาเดียวกัน เพราะหินเป็นวัตถุที่แสดงถึงความมีอารยะของพระมหากษัตริย์ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์แต่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ

-

อาคารไปรษณีย์กลางบางรัก สถาปัตยกรรมในยุคสมัยเดียวกันแต่สร้างขึ้นก่อน คือ ปีพ.ศ. 2477 ออกแบบโดยจิตรเสน อภัยวงศ์ โดยผนังด้านนอกของอาคารหลังนี้มีการตกแต่งลวดลายเลียนแบบหินด้วยซีเมนต์

พินัย สิริเกียรติกุล “ณ ที่นี้ ไม่มี “ความเสื่อม” : ถนนราชดำเนิน พ.ศ. 2484 – 2488” วารสารหน้าจั่วว่าด้วยประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมและสถาปัตยกรรมไทย. ฉบับที่ 6 (ก.ย. 2552 – ส.ค. 2553): 8 – 51.

ชาตรี ประกิตนนทการ. การเมืองและสังคมในศิลปะสถาปัตยกรรม สยามสมัย ไทยประยุกต์ ชาตินิยม. กรุงเทพฯ: มติชน, 2550.

วิมลสิทธิ์ หรยางกูร และคณะ. พัฒนาการแนวความคิดและรูปแบบของงานสถาปัตยกรรม : อดีต ปัจจุบัน และอนาคต. กรุงเทพฯ: สมาคมสถาปนิกสยาม, 2536.