มณฑปพระสี่อิริยาบถ

วัดพระสี่อิริยาบถไม่มีประวัติการสร้างที่แน่ชัด แต่จากรูปแบบของมณฑปประธานที่คล้ายคลึงกับวัดพระเชตุพนเมืองสุโขทัยเป็นอย่างยิ่ง จึงทำให้เชื่อว่าน่าจะสร้างขึ้นในระยะเวลาใกล้เคียงกัน ซึ่งจากรูปแบบต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพุทธลักษณะของพระพุทธรูปที่ยังพอหลงเหลืออยู่ ความนิยมทำพระพุทธรูปลีลา ทำให้กำหนดอายุการสร้างได้ราวพุทธศตวรรษที่ 20 ทั้งนี้วัดแห่งนี้ยังอาจมีการบูรณปฏิสังขรณ์อีกครั้งในราวพุทธศตวรรษที่ 21 ด้วย

พ.ศ. 2508 ได้ขุดแต่งที่ฐานวิหารใหญ่ ตัววิหาร วิหารน้อย โบสถ์ มณฑปพระสี่อิริยาบถ และกำแพงแก้วล้อมรอบมณฑป นอกจากนี้ยังได้ทำการบูรณะฐานวิหารใหญ่ ตัววิหาร มณฑปพระสี่อิริยาบถ

สภาพปัจจุบันของมณฑปพระสี่อิริยาบถเหลือให้เห็นเฉพาะศิลาแลงที่เป็นแกนกลางของมณฑป หลังคาเครื่องไม้มุงกระเบื้องพังทลายลงแล้ว ด้านทิศตะวันออกประดิษฐานพระพุทธรูปปางลีลา ด้านทิศตะวันตกประดิษฐานพระพุทธรูปประทับยืน ด้านทิศเหนือประดิษฐานพระพุทธรูประทับนอน และด้านทิศใต้ประดิษฐานพระพุทธรูปประทับนั่ง พระพุทธรูปทั้งสี่องค์เป็นงานก่ออิฐฉาบปูนแบบนูนสูง

มณฑปพระสี่อิริยาบถแห่งนี้มีความคล้ายคลึงกับมณฑปวัดเชตุพนเมืองสุโขทัยเป็นอย่างมาก จนทำให้เชื่อได้ว่ามีความเกี่ยวข้องกันอย่างแน่นอน ประเด็นดังกล่าวนี้สามารถนำไปต่อยอดและศึกษาร่วมกับหลักฐานอื่นๆ ให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างเมืองกำแพงเพชรกับเมืองสุโขทัยได้

1. วัดเชตุพน เมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย เพราะมีรูปแบบคล้ายกัน โดยเป็นมณฑปประดิษฐานพระพุทธรูป 4 องค์ 4 อิริยาบถ อยู่บนแกนอิฐเดียวกัน

2. วัดพระพายหลวง เมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย เพราะมีรูปแบบคล้ายกัน กล่าวคือ เป็นมณฑปประดิษฐานพระพุทธรูปหลายองค์อยู่บนแกนอิฐเดียวกัน แต่ที่นี่ยังทำไม่ครบสี่อิริยาบถ โดยพระพุทธรูปไสยาสน์ถูกสร้างออกมาทางด้านหน้า และไม่มีพระพุทธรูปนั่ง

คณะกรรมการปรับปรุงโบราณสถาน จังหวัดสุโขทัยและกำแพงเพชร. รายงานการสำรวจและขุดแต่งบูรณะโบราณสถานเมืองเก่ากำแพงเพชร เมืองศรีสัชนาลัย พ.ศ. 2508 – 2512. พระนคร: กรม, 2514.

สันติ เล็กสุขุม. ศิลปะสุโขทัย. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2549.