จิตรกรรมฝาผนังในวิหารน้ำแต้ม

ไม่ปรากฏหลักฐานการสร้าง แต่จากรูปแบบศิลปะสามารถเปรียบเทียบกับศิลปะพม่าในราชวงศ์นยองยาน ในปลายพุทธศตวรรษที่ 22 – พุทธศตวรรษที่ 23 ดังนั้นจิตรกรรมฝาผนังที่นี่จึงน่าจะเขียนในระยะเวลานี้หรือหลังจากนั้นเล็กน้อย

สีฝุ่นบนไม้

ลักษณะในการเขียนจิตรกรรมในวิหารน้ำแต้มใช้สีพหุรงค์ประด้วยสีแดง สีเขียวเหลือง สีดำและขาว ตัวบุคคลชั้นสูงแต่งกายแบบพม่า ชาวบ้านแต่งกายแบบพื้นเมืองล้านนาและพม่า ภาพทิวทัศน์แสดงแนวเส้นเลื่อนไหล มีเส้นแบ่งภาพเป็นเส้นโค้ง มีจารึกบอกเรื่องราวเป็นอักษรธรรมล้านนา เรื่องราวที่เขียนเป็นเรื่องมาฆมาณพหรือประวัติพระอินทร์ และเรื่องสามาวดีซึ่งเป็นเรื่องราวในอรรถกถาบาลี มีการเขียนภาพไตรภูมิ ซึ่งแสดงเป็นแท่งเสา ตรงกลางเป็นวิมานของพระอินทร์ในสุทัศนนครบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีพระอาทิตย์และพระจันทร์โคจรอยู่รอบๆ

หลักฐานงานจิตรกรรมฝาผนังที่เก่าแก่ที่สุดในจังหวัดลำปาง

แม้ช่างที่เขียนจิตรกรรมฝาผนังที่วิหารน้ำแต้มนี้จะเป็นช่างพม่า แต่การที่ใช้อักษรธรรมล้านนาแทนที่อักษรพม่า แสดงว่าผู้ที่ว่าจ้างช่างเหล่านี้มาเขียนย่อมเป็นคนล้านนา

1. จิตรกรรมฝาผนังที่ถ้ำติโลกคุรุ เมืองสะกาย ประเทศพม่า หลักฐานงานจิตรกรรมสมัยราชวงศ์นยองยานที่สามารถเปรียบเทียบรูปแบบกับจิตรกรรมฝาผนังที่วิหารน้ำแต้มได้

2. จิตรกรรมฝาผนังในวิหารหลวง วัดพระธาตุลำปางหลวง จังหวัดลำปาง ตัวอย่างงานจิตรกรรมโดยฝีมือช่างพม่าแต่เขียนในสมัยหลังลงมา คือ ร่วมสมัยกับราชวงศ์มัณฑะเล โดยน่าจะเขียนขึ้นในช่วง พ.ศ. 2470 ในคราวที่ปฏิสังขรณ์วิหารหลวง

ภาณุพงษ์ เลาหสม. จิตรกรรมฝาผนังล้านนา. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ, 2541.

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. วัดพระธาตุลำปางหลวง. เอกสารประกอบการบูรณะ พระธาตุลำปางหลวง พ.ศ. 2555 โดยห้างหุ้นส่วนจำกัด รักษ์โบราณ 999 เสนอ สำนักศิลปากรที่ 7 น่าน กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม.

เฟื้อ หริพิทักษ์. “จดหมายจากลำปาง จิตรกรรมฝาผนังในวิหารน้ำแต้ม วัดพระธาตุลำปางหลวง” สังคมศาสตร์ปริทัศน์. 3, 11 (ธันวาคม 2508 – กุมภาพันธ์ 2539), 51

สันติ เล็กสุขุม. ศิลปะภาคเหนือ : หริภุญชัย – ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ, 2555.