อุโบสถวัดหน้าพระเมรุ

วัดหน้าพระเมรุไม่มีประวัติการสร้างที่แน่ชัดปรากฏในพระราชพงศาวดาร แต่มีตำนานเล่าว่าวัดแห่งนี้สร้างขึ้นโดยพระองค์อินทร์ มเหสีของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 เมื่อ พ.ศ. 2046

จากชื่อวัดทำให้สันนิษฐานว่าคงสร้างขึ้นในพื้นที่ที่เกี่ยวข้องกับการปลูกพระเมรุเจ้านายสมัยอยุธยา เพราะวัดแห่งนี้อยู่ทางเหนือของพระราชวังโบราณ มีเพียงแม่น้ำลพบุรีสายเดิมคั่นกลาง

วัดแห่งนี้คงได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์มาโดยลำดับตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา แต่ไม่มีหลักฐานลายลักษณ์อักษรระบุให้ทราบได้ แต่จากการเปรียบเทียบทางรูปแบบศิลปกรรมพบว่าอุโบสถหลังนี้ประดับช่องแสงด้วยลายลูกมะหวดเหลี่ยม คล้ายระเบียงคดวัดไชยวัฒนาราม ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง และวิหารหลวงวัดพระศรีรัตนมหาธาตุอยุธยาที่อาจจะบูร

ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 52 ตอนที่ 75 วันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478

อุโบสถหลังนี้ก่ออิฐถือปูน หันหน้าไปทางทิศใต้สู่แม่น้ำลพบุรีสายเดิม แผนผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีระเบียงทางด้านหน้าและด้านหลัง ผนังด้านหน้ามีทั้งประตูทางเข้าสองบานและประตูช่องแสงขนาดใหญ่ ผนังด้านหลังมีประตูทางเข้าสองบาน ผนังด้านข้างเจาะเป็นช่องแสงหรือช่องลม

อุโบสถวัดหน้าพระเมรุได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ในสมัยรัชกาลที่ 3 และสมัยปัจจุบัน แต่ยังถือได้ว่าเป็นหนึ่งในตัวอย่างของสถาปัตกรรมหลังคาคลุมในสมัยอยุธยาได้ แสดงให้เห็นถึงโครงสร้างและรูปแบบสถาปัตยกรรมหลังคาคลุมที่ยังใช้ช่องแสงหรือช่องลมแทนหน้าต่าง อันเป็นหนึ่งรูปแบบที่นิยมในสมัยอยุธยาตอนต้นถึงสมัยอยุธยาตอนกลาง ทำให้สามารถนำไปใช้สันนิษฐานถึงสภาพที่สมบูรณ์ของอาคารหลังอื่นๆได้

วิหารหลวงวัดมหาธาตุอยุธยา โดยมีรูปแบบของช่องแสงลูกมะหวดเหลี่ยมแบบเดียวกัน เชื่อว่าอาจจะสร้างขึ้นในระยะเวลาเดียวกัน

ศิลปากร, กรม. พระราชวังและวัดโบราณในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา. พระนคร : สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี, 2511.

ศิลปากร, กรม. ทะเบียนโบราณสถาน. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2532.

สันติ เล็กสุขุม. ศิลปะอยุธยา งานช่างหลวงแห่งแผ่นดิน. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ, 2542.

ห้างหุ้นส่วนจำกัด บูรพคดี. รายงานการขุดแต่งออกแบบและบูรณะโบราณสถานวัดหน้าพระเมรุ ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. กรุงเทพฯ: บูรพคดี, 2542.