เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์

เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ลำปัจจุบันสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 แล้วเสร็จสมัยรัชกาลที่ 6 โดยมีพลตรีพระยาราชสงคราม (กร หงสกุล) เป็นนายช่าง ประกอบพิธีลงน้ำเมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454

ไม้แกะสลัก ลงรักปิดทองประดับกระจก

โขนเรือเป็นรูปหงส์แกะสลักลวดลายกระหนก ลงรักปิดทองประดับกระจกลำตัวเรือทอดยาวคือส่วนตัวหงส์ ลำเรือด้านนอกทาสีดำภายในทาสีแดงกลางลำเรือทอดบัลลังก์กัญญาและกั้นพระวิสูตรสำหรับเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศานุวงศ์ เมื่อมีการพระราชพิธีจะประดับปลายปากหงส์โขนเรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ด้วยพู่ทำด้วยขนจามรีซึ่งนำมาจากประเทศเนปาลมีลักษณะเป็นขนสีขาวนุ่มละเอียด ปลายพู่เป็นแก้วผลึก

เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์จัดเป็นเรือพระที่นั่งกิ่ง หมายถึงเรือพระที่นั่งลำดับชั้นสูงสุดสำหรับพระมหากษัตริย์ประทับหรือที่เรียกว่าเรือพระที่นั่งทรง เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ปรากฏหลักฐานว่ามีมาแล้วในสมัยกรุงศรีอยุธยา ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นใหม่ พระราชทานนามว่า เรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงส์ เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ในปัจจุบันเป็นเรือพระที่นั่งที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ต่อขึ้นใหม่ เนื่องจากเรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงส์ลำเดิมชำรุดเกินกำลังที่จะซ่อมแซมได้ แต่มาแล้วเสร็จในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และเปลี่ยนชื่อเป็นเรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ โขนเรือพระที่นั่งเป็นรูปหงส์ซึ่งเป็นเทพพาหนะของพระพรหม หนึ่งในเทพเจ้าตรีมูรติตามคติความเชื่อในศาสนาพราหมณ์ ซึ่งสะท้อนให้เห็นแนวคิดว่าพระมหากษัตริย์ทรงเปรียบประดุจพระพรหมเทพด้วย

เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ได้รับรางวัลยกย่องให้เป็นเรือมรดกโลก จากองค์กรเรือโลกแห่งสหราชอาณาจักร World Ship Trust เมื่อพ.ศ. 2535

ณัฏฐภัทร จันทวิช. เรือพระราชพิธี. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2539

กรมศิลปากร. นำชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2556.