วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2325

สถาปัตยกรรมส่วนใหญ่ก่ออิฐถือปูน มีองค์ประกอบที่แสดงฐานันดรสูงแห่งสถาปัตยกรรม

วัดพระศรีรัตนศาสดารามได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์มาโดยตลอด การบูรณะครั้งใหญ่ทั้งพระอาราม มีขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้มีการเฉลิมฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบ 100 ปี ใน พ.ศ. 2425 ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้มีการบูรณปฏิสังขรณ์ทั้งพระอารามในโอกาสที่มีพระราชพิธีฉลองพระนครครบ 150 ปี ในรัชกาลปัจจุบันโปรดเกล้าฯ ให้บูรณปฏิสังขรณ์ทั้งพระอารามอีกครั้งใน พ.ศ. 2525 เมื่อมีการสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีทรงเป็นองค์ประธานในการบูรณะ

พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามเป็นอาคารแบบไทยประเพณีก่ออิฐถือปูน เครื่องหลังคาทำด้วยไม้มุงกระเบื้องเคลือบสี หลังคาซ้อนชั้น หน้าบันเป็นไม้แกะสลักรูปพระนารายณ์ทรงครุฑ ปิดทองประดับกระจก ประดับด้วยช่อฟ้า ใบระกา นาคสะดุ้งและหางหงส์ มีเสาพาไลที่เป็นเสาย่อมุมปิดทองประดับกระจก มีบัวแวงประดับหัวเสา และมีคันทวยรองรับชายคา ผนังภายนอกพระอุโบสถปิดทองประดับกระจกสีเป็นลายพุ้มข้าวบิณฑ์

ภายในพระอุโบสถ ประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรบนบุษบกสูง ที่ด้านหน้ายังมีพระพุทธรูปสำคัญอีกหลายองค์ เช่น พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก พระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระสัมพุทธพรรณี เป็นต้น ที่ฝาผนังภายในพระอุโบสถเขียนภาพจิตรกรรมเรื่องไจรภูมิโลกสัณฐาน พุทธประวัติ และกระบวนพยุหยาตราทางชลมารคและสถลมารค

วัดพระศรีรัตนศาสดารามหรือวัดพระแก้วเป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองของกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งได้เริ่มก่อสร้างขึ้นเมื่อสถาปนาราชธานีใหม่เมื่อ พ.ศ.2325 ถือเป็นวัดประจำพระบรมมหาราชวังสำหรับประกอบพระราชพิธีสำคัญต่างๆ ในราชสำนัก เช่น พระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร พระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา พระราชพิธีอุปสมบทนาคหลวง เป็นต้น โดยวัดนี้ไม่มีพระสงฆ์จำพรรษา จึงมีเพียงเขตพุทธาวาส โดยมีระเบียงคดล้อมรอบเพื่อแบ่งเขตวัดกับพระบรมมหาราชวัง แนวคิดในการสร้างวัดประจำพระราชวังนั้นสืบต่อมาจากในสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ซึ่งมีวัดพระศรีสรรเพชญเป็นวัดประจำพระราชวังเช่นเดียวกัน ภายในเขตพุทธาวาสมีอาคารสำคัญที่สุด คือ พระอุโบสถซึ่งแรกสร้างในสมัยรัชกาลที่ 1 เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรหรือพระแก้วมรกต สถาปัตยกรรมอื่นๆที่สำคัญภายในวัด เช่น หอพระไตรปิฎก พระศรีรัตนเจดีย์ ปราสาทพระเทพบิดร อัษฎามหาเจดีย์ หอพระมณเฑียรธรรม เศวตกุฎาคารวิหารยอด หอพระนาก เป็นต้น โดยแต่ละแห่งมีประวัติการสร้างและความสำคัญแตกต่างกันในละช่วงเวลา สะท้อนให้เห็นว่าวัดพระศรีรัตนศาสดารามเป็นวัดที่มีความสำคัญมาโดยตลอดทุกรัชสมัย

วัดพระศรีสรรเพชญ จ.พระนครศรีอยุธยา

กรมศิลปากร. จดหมายเหตุการบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามและพระบรมมหาราชวัง ในการฉลองพระนครครบ 200 ปี พุทธศักราช 2525 : ภาคที่ 1 วัดพระศรีรัตนศาสดาราม. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2525.

สุภัทรดิศ ดิศกุล, หม่อมเจ้า. ประวัติวัดพระศรีรัตนศาสดาราม. กรุงเทพฯ : สำนักพระราชวัง, 2534.