พระพุทธรูปแสดงพุทธกิจวัตรประจำวัน

สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3

โลหะปิดทอง

พระพุทธรูปทุกองค์มีรูปแบบอย่างที่นิยมในสมัยรัชกาลที่ 3 กล่าวคือ มีพระพักตร์สงบนิ่ง อ่อนเยาว์ คล้ายหุ่นละคร เม็ดพระศกเล็ก มีอุษณีษะ และพระรัศมีเปลว ครองจีวรห่มเฉียงเรียบไม่มีริ้ว มีสังฆาฏิเป็นแผ่นพาดจากพระอังสาซ้ายมาที่กลางพระอุระ ชายสบงยาว มีขอบรัดประคดและจีบด้านหน้าเป็นแถบสี่เหลี่ยม นิ้วพระหัตถ์และนิ้วพระบาทยาวเสมอกัน พระพุทธรูปแต่ละองค์มีอิริยาบถที่แตกต่างกันดังนี้

1.พระพุทธรูปไสยาสน์ ประดิษฐานบนพระแท่นศิลาสลักแบบจีนในศาลามุมหน้าด้านขวา พระพุทธรูปประทับนอนตะแคงขวา พระหัตถ์ขวารองรับพระเศียรโดยมีหมอนสามเหลี่ยมอยู่ด้านหลัง พระบาทซ้อนเสมอกัน

2.พระพุทธรูปทรงตื่นบรรทม ประทับนั่งห้อยพระบาท มีดอกบัวรองรับ บนพระแท่นศิลาสลักแบบจีน พระหัตถ์ทั้งสองข้างวางเสมอกันบนพระเพลา

3.พระพุทธรูปยืนทรงครองจีวร ประดิษฐานในศาลามุมหลังด้านซ้าย แสดงการครองจีวรโดยยกพระหัตถ์ซ้ายขึ้นยึดชายจีวรที่พระอุระ

ศาลาประจำมุมทั้ง 4 ของพระวิหารหลวง วัดสุทัศนเทพวรารามเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูป 4 องค์ที่อยู่ในอิริยาบถแตกต่างกัน ได้แก่ พระพุทธรูปไสยาสน์ พระพุทธรูปทรงตื่นบรรทม พระพุทธรูปยืนทรงครองจีวร และพระพุทธรูปเสวยพระกระยาหาร ซึ่งแสดงถึงพุทธกิจประจำวันของพระพุทธเจ้า อิริยาบถเหล่านี้พบไม่มากนักในงานศิลปกรรมไทย สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นในรัชกาลที่ 3 เนื่องจากมีรูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะ เช่น พระพักตร์สงบนิ่งคล้ายหุ่น เม็ดพระศกขนาดเล็ก มีอุษณีษะ และพระรัศมีเป็นเปลวเพลิง ประกอบกับในช่วงเวลานี้เริ่มมีแนวคิดใหม่ในการสร้างพระพุทธรูปโดยสืบค้นจากเหตุการณ์ต่างๆ ในพุทธประวัติซึ่งทำให้เกิดพระพุทธรูปปางต่างๆ เพิ่มมากขึ้น

ประวัติวัดสุทัศนเทพวราราม พร้อมด้วยแผนผัง ภาพปูชนียวัตถุและถาวรวัตถุ. กรุงเทพฯ: ศิวพร, 2516.

ทองต่อ กล้วยไม้ ณ อยุธยา และคณะ. สองศตวรรษวัดสุทัศนเทพวราราม : ศูนย์กลางจักรวาล ศูนย์กลางพระนคร. กรุงเทพฯ : บริษัท อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), 2550.