พระที่นั่งพุทไธสวรรย์

พระที่นั่งพุทไธสวรรย์สร้างขึ้นโดยสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท วังหน้าในสมัยรัชกาลที่ 1 เมื่อ พ.ศ.2338 เดิมมีนามว่าพระที่นั่งสุทธาสวรรย์ เพื่อใช้ประกอบพระราชพิธีต่างๆ ต่อมาเมื่อเสด็จไปราชการทัพศึกพม่าครั้งที่ 3 พระยาเชียงใหม่ได้ถวายพระพุทธสิหิงค์ จึงได้อัญเชิญลงมาแล้วทรงอุทิศพระที่นั่งองค์นี้ให้เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์

จนกระทั่งสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ วังหน้าในสมัยรัชกาลที่ 3 จึงได้ทรงปฏิสังขรณ์และเปลี่ยนนามพระที่นั่งเป็นพระที่นั่งพุทไธสวรรย์สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงพระนิพนธ์ไว้ว่า การปฏิสังขรณ์ในครั้งนั้นเป็นที่น่าชม เนื่องจากรักษาศิลปกรรมของเดิมเอาไว้ได้เป็นอย่างดี ซ่อมแซมเฉพาะที่ชำรุดเท่านั้น จึงทำให้ศิลปกรรมอันทรงคุณค่าแต่โบราณยังคงสืบมาจนทุกวันนี้ และได้ทรงวินิจฉัยว่าการเปลี่ยนนาม "พระที่นั่งสุทธาสวรรย์" เป็น "พระที่นั่งพุทไธสวรรย์" อาจจะด้วยเหตุผล 3 ประการ ได้แก่

1.เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสร้าง พระที่นั่งสุทไธสวรรย์ ขึ้นภายในพระบรมมหาราชวัง ซึ่งมีชื่อที่ใกล้เคียงกับพระที่นั่งสุทธาสวรรย์ ดังนั้น สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพจึงทรงเปลี่ยนนามพระที่นั่งเพื่อให้แตกต่างไป

2. ทรงเปลี่ยนชื่อพระที่นั่งเป็น "พระที่นั่งพุทไธสวรรย์" เพื่อให้ชื่อคล้องจองกันกับพระที่นั่งอิศราวินิจฉัยที่ทรงสร้างขึ้นใหม่

ก่ออิฐถือปูน หลังคาเครื่องไม้มุงกระเบื้อง

พระที่นั่งพุทไธสวรรย์เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า ตัวอาคารยกพื้นสูง มีประตูทางเข้าด้านหน้า 3 ช่อง ซุ้มประตูทรงบรรพแถลง มีเสาพาสี่เหลี่ยมโดยรอบอาคารและมีคันทวยไม้แกะสลักปิดทองรองรับชายคา เครื่องหลังคาประดับด้วยเครื่องไม้มุงกระเบื้องสีส้ม หลังคาซ้อนชั้นประดับช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ มีคอสองหรือผนังที่คั่นจังหวะหลังคาออกเป็น 2 ส่วน หน้าบันพระที่นั่งทำด้วยไม้แกะสลักรูปพระพรหมสถิตในวิมาน 3 หลัง แวดล้อมด้วยลายกระหนกใบไม้ม้วนและเทพนม ปิดทองประดับกระจก

พระที่นั่งพุทไธสวรรย์เป็นตัวอย่างสถาปัตยกรรมภายในพระราชวังบวรสถานมงคล หรือวังหน้าที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 1 ในปัจจุบันเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์ที่สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาททรงได้มาจากการเสด็จไปราชการทัพ เมื่อ พ.ศ.2338

ภายในพระที่นั่งมีภาพจิตรกรรมเรื่องพุทธประวัติและเทพชุมนุมซึ่งเป็นฝีมือชั้นเอกในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์

ตำนานวังหน้า

แน่งน้อย ศักดิ์ศรี, ม.ร.ว.พระราชวังและวังในกรุงเทพฯ (พ.ศ. 2325-2525). กรุงเทพฯ:โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2525

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. ตำนานวังหน้า. กรุงเทพฯ: แสงดาว, 2553.