วัดบวรสถานสุทธาวาส

เดิมที่ตั้งของวัดเป็นอุทยานในที่ประทับของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระมหาอุปราชในรัชกาลที่ 1 แต่ได้ทรงอุทิศพื้นที่สร้างเป็นวัด ต่อในสมัยรัชกาลที่ 2 สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ได้รื้อวัดทำเป็นสวนกระต่าย ต่อมาสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ พระมหาอุปราชในรัชกาลที่ 3 โปรดให้สร้างวัดบวรสถานสุทธาวาสเป็นพุทธบูชาแต่ยังไม่แล้วเสร็จก็ทิวงคต พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงได้ดำเนินการสร้างต่อมาแต่ก็เสด็จสวรรคตเช่นกัน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดเกล้าฯ ให้ดำเนินการต่อจนเรียบร้อยและมีพระราชดำริให้อัญเชิญพระพุทธสิหิงค์กลับไปประดิษฐานในพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาส เนื่องจากแต่เดิมพระพุทธสิหิงค์เคยประดิษฐานในพระบวรราชวังหรือวังหน้ามาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 แต่เมื่อสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาททิวงคต ก็ได้ย้ายพระพุทธสิหิงค์ไปประดิษฐานที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในการนี้จึงได้โปรดเกล้าฯ ให้เขียนภาพเรื่องตำนานพระพุทธสิหิงค์ไว้ภายในพระอุโบสถด้วย

ก่ออิฐถือปูน หลังคาเครื่องไม้มุงกระเบื้อง

บูรณปฏิสังขรณ์เมื่อ พ.ศ. 2480 และ พ.ศ.2505

พระอุโบสถ วัดบวรสถานสุทธาวาสเป็นอาคารแบบไทยประเพณี ก่ออิฐถือปูน แผนผังแบบจัตุรมุข มีเสาพาไลทรงสี่เหลี่ยมโดยรอบอาคาร เครื่องหลังคาซ้อนชั้นมุงกระเบื้องสีเขียวและส้ม ประดับช่อฟ้า ใบระกา นาคสะดุ้ง และนาคเบือน หน้าบันประดับด้วยปูนปั้นลวดลายดอกไม้ ใบไม้ ปิดทองประดับกระจกสี ตัวอาคารมีทางเข้าทั้ง 4 ทิศ ด้านตะวันออก เหนือ และใต้ ด้านละ 3 ประตู ส่วนด้านตะวันตกมี 2 ประตู บานประตูหน้าต่างเป็นไม้แกะสลักลายแก้วชิงดวง ปิดทองประดับกระจก ซุ้มเหนือของประตูประดับด้วยลวดลายปูนปั้น โดยรอบพระอุโบสถมีลานระเบียงและกำแพงแก้วล้อมรอบ พนักประดับด้วยกระเบื้องปรุ หัวเสายอดเม็ดทรงมัณฑ์

วัดบวรสถานสุทธาวาส เรียกกันโดยทั่วไปว่า วัดพระแก้ววังหน้า เนื่องจากมีฐานะเป็นวัดประจำพระราชวังบวรสถานมงคล หรือวังหน้า อันเป็นแนวคิดเดียวกันกับวัดพระศรีรัตนศาสดารามที่เป็นวัดประจำพระบรมมหาราชวัง หรือวังหลวง โดยทั้ง 2 แห่งเป็นวัดประจำวังจึงไม่มีพระสงฆ์จำพรรษาเช่นเดียวกัน ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้ยกเลิกตำแหน่งวังหน้า ทำให้วัดบวรสถานสุทธวาสชำรุดทรุดโทรม จึงโปรดเกล้าฯ ให้รื้ออาคารอื่นลง โดยคงเหลือเฉพาะพระอุโบสถไว้และต่อมาได้โปรดเกล้าฯ ให้ซ่อมแปลงพระอุโบสถเป็นพระเมรุพิมานเพื่อใช้เป็นที่ตั้งพระศพของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ และเจ้านายอีกหลายพระองค์

ตำนานวังหน้า

จิตรกรรมฝาผนังเรื่องตำนานพระพุทธสิหิงค์

จิตรกรรมฝาผนังเรื่องตำนานพระพุทธสิหิงค์

เกษร อินทร์ขำ, เรียบเรียง. จิตรกรรมฝาผนังวัดบวรสถานสุทธาวาส (พระแก้ววังหน้า). กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม, 2557.

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. ตำนานวังหน้า. กรุงเทพฯ: แสงดาว, 2553.