จิตรกรรมเรื่องชาดก 550 ชาติ

เจ้าพระยาอภัยภูธรสร้างวัดที่คลองมอญฝั่งใต้แล้วถวายเป็นพระอารามหลวงในสมัยรัชกาลที่ 3 พระราชทานนามว่า วัดเครือวัลย์

ภาพเขียนสีฝุ่น ปิดทอง

ได้รับการปฏิสังขรณ์ในสมัยรัชกาลที่ 4 รัชกาลที่ 5 และกรมศิลปากรในรัชกาลที่ 9

ผนังรอบพระอุโบสถแบ่งเป็นช่องสี่เหลี่ยมขนาดเท่าๆกัน เขียนลายกระหนกเป็นกรอบ ภายในช่องเขียนภาพชาดกแตกต่างกัน และมีข้อความกำกับใต้ภาพแต่ละเรื่อง ชาดกแต่ละเรื่องนำเสนอผ่านฉากเหตุการณ์สำคัญในแต่ละตอน ภาพบุคคลสำคัญเช่นพระโพธิสัตว์ เทวดา กษัตริย์ปิดทองที่เครื่องทรง มีกิริยาอย่างนาฏลักษณ์ ภาพอาคารมีที่เป็นรูปแบบอาคารอย่างไทยประเพณี อาคารแบบจีน บ้านเรือนผู้คนที่มีรูปแบบตามสมัยนิยม

วัดเครือวัลย์เป็นวัดที่มีชื่อเสียงที่สุดในเรื่องจิตรกรรมฝาผนังที่เขียนเรื่องชาดก 550 ชาติ โดยเขียนเต็มผนังพระอุโบสถทั้ง 4 ด้าน โดยแบ่งเป็นช่องภาพสี่เหลี่ยมขนาดเท่าๆกัน แต่ละช่องเขียนชาดก 1 พระชาติ เป็นฝีมือครูช่างในสมัยรัชกาลที่ 3 ดังปรากฏในกลอนเพลงยาวสรรเสริญพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวของนายมี มหาดเล็ก ภาพชาดก 550 ชาติ มีหลักฐานว่ามีการสร้างมาบ้างแล้วในสมัยทวารวดี ภาพสลักที่แผ่นหินชนวนเพดานอุโมงค์วัดศรีชุมสมัยสุโขทัย และจิตรกรรมฝาผนังในกรุพระปรางค์วัดราชบูรณะสมัยอยุธยาตอนต้น แต่มีไม่ครบ 550 ชาติโดยอาจเลือกมาเพียงเรื่องสำคัญซึ่งเป็นที่รู้จัก ที่วัดเครือวัลย์จึงเป็นแหล่งที่สำคัญและสมบูรณ์ที่สุดในสมัยรัตนโกสินทร์

สุริยา รัตนกุล, คุณหญิง. พระอารามหลวงในกรุงเทพมหานคร. นครปฐม : มหาวิทยาลัยมหิดล, 2550-2552.