พระสัมพุทธพรรณีจำลองและภาพศากยสมาคม

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้บูรณปฏิสังขรณ์วัดราชาธิวาส และโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระสัมพุทธพรรณีจำลองเพื่อเป็นพระประธานในพระอุโบสถ สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ทรงเป็นผู้ออกแบบพระอุโบสถ นาย ซี. อาเลกรี (C. Alegri) วิศวกรกรมโยธาธิการเป็นผู้ดำเนินการก่อสร้าง ส่วนภาพจิตรกรรมฝาผนังนั้น สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ทรงออกแบบและร่างภาพไว้นายคาร์โล ริโกลี (Carlo Rigoli) จิตรกรชาวอิตาเลียนเป็นผู้ขยายแบบและระบายสี

พระสัมพุทธพรรณีจำลองมีรูปแบบเดียวกับพระสัมพุทธพรรณีที่ประดิษฐานในพระบรมมหาราชวัง กล่าวคือ เป็นพระพุทธรูปประทับนั่งขัดสมาธิราบบนฐานสิงห์แสดงปางสมาธิโดยปลายนิ้วพระหัตถ์ทั้ง 4 ยาวเสมอกัน พุทธลักษณะโดยทั่วไปคล้ายกับพระพุทธรูปในสมัยรัชกาลที่ 3 ที่มีพระพักตร์สงบนิ่งคล้ายหุ่น พระเนตรเรียวเล็ก พระขนงโก่ง มีอุณาโลม พระกรรณยาว พระนาสิกแหลม และพระโอษฐ์บาง ครองจีวรห่มเฉียงและเริ่มทำริ้วจีวรอย่างเป็นธรรมชาติ

ที่ฐานของพระสัมพุทธพรรณีมีจารึกข้อความด้วยอักษรมอญ ภาษาบาลี จำนวน 4 บรรทัด ประดับด้วยลวดลายคล้ายผ้าม่านม้วนและพวงมาลาแบบตะวันตก รวมทั้งมีลวดลายสลักเป็นพรรณพฤกษาและซุ้มศัตราวุธที่หน้ากระดานล่างของฐาน

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้จำลองพระสัมพุทธพรรณีเพื่อเป็นพระพุทธรูปประธานภายในพระอุโบสถวัดราชาธิวาส โดยจำลองจากพระสัมพุทธพรรณีที่ประดิษฐานในวัดพระศรีรัตนศาสดารามซึ่งเป็นพระพุทธรูปองค์แรกที่เจ้าฟ้ามงกุฎทรงสร้างขึ้นเมื่อยังทรงผนวชและประทับ ณ วัดสมอรายหรือวัดราชาธิวาส พระสัมพุทธพรรณีจึงเป็นพระพุทธรูปสำคัญของคณะสงฆ์ธรรมยุตินิกายที่ถือกำเนิดขึ้น ณ วัดราชาธิวาสนี้

พระสัมพุทธพรรณีจำลองในพระอุโบสถ ประดิษฐานอยู่ภายในซุ้มที่มีตราพระบรมราชสัญลักษณ์ประจำรัชกาลที่ 1-5 ที่ด้านบน ภายในซุ้มเบื้องหลังพระสัมพุทธพรรณีจำลองเขียนภาพศากยสมาคม ด้านบนเขียนภาพพระพุทธเจ้า พระสารีบุตรและเทวดา

จารุณี อินเฉิดฉาย.ศิลปกรรมวัดราชาธิวาส.กรุงเทพฯ : สมาคมนักเรียนเก่าราชาธิวาส, 2546.