จิตรกรรมเรื่องชมพูบดี

สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

จิตรกรรมมีสภาพค่อนข้างลบเลือน ผนังด้านตรงข้ามพระประธานเขียนตอนพระอินทร์จำแลงกายมาเป็นทูตเชิญเสด็จพระเจ้าชมพูบดีไปยังเวฬุวัน ผนังด้านทิศเหนือเขียนตอนกระบวนเสด็จของพระเจ้าชมพูบดี ผนังด้านหลังพระประธานเขียนตอนพระเจ้าชมพูบดีเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ผนังด้านทิศใต้เขียนตอนกระบวนเสด็จของกาญจนราชเทวีพระมเหสี จิตรกรรมฝาผนังมีรูปแบบและเทคนิคอย่างจิตรกรรมไทยประเพณีในสมัยรัชกาลที่ 3 โดยตัวละครแสดงกิริยาอย่างนาฏลักษณ์ พื้นหลังฉากปราสาทใช้สีแดงชาด คั่นฉากเหตุการณ์สำคัญด้วยกำแพงเมือง แนวพุ่มไม้ หรือโขดหิน ภาพปราสาทราชวังยังคงเป็นแบบไทยประเพณี ในขณะที่ภาพอาคารบ้านเรือนมีการจำลองภาพอาคารตามสมัยนิยม

จิตรกรรมฝาผนังพระอุโบสถวัดนางนองเล่าเรื่องเกี่ยวกับพระพุทธเจ้าทรงทรมานพระเจ้าชมพูบดี พระราชาแห่งนครปัญชาละ ผู้สมบูรณ์ด้วยพระอิสริยศจึงสำคัญผิดเห็นว่าไม่มีใครในโลกที่จะสามารถสู้รบกับพระองค์ได้ พระองค์ปรารถนาให้พระเจ้าพิมพิสารพระราชาเมืองราชคฤห์อยู่ภายใต้อำนาจจึงแสดงฤทธิ์ให้ประจักษ์ แต่ด้วยพุทธานุภาพจึงทำให้พระเจ้าชมพูบดีพ่ายแพ้ไป ครานั้นพระพุทธเจ้าได้ทรงเนรมิตพระองค์ให้เป็นพระจักรพรรดิราชหรือพระราชาธิราช และเนรมิตมหาเวฬุวันให้เป็นพระนครอันยิ่งใหญ่ที่มั่งคั่งบริบูรณ์ เมื่อพระเจ้าชมพูบดีได้ทอดพระเนตรเห็นจึงลดทิฐิมานะ พระพุทธองค์ได้ทรงแสดงธรรมเทศนาแก่พระเจ้าชมพูบดี จึงทรงสละราชสมบัติและขออุปสมบทจนได้บรรลุธรรมสันนิษฐานว่าภาพจิตรกรรมเรื่องดังกล่าวน่าจะได้รับการออกแบบเพื่อให้สอดคล้องกับการสร้างพระพุทธปรูปประธานที่เป็นพระพุทธรูปทรงเครื่อง มีนามว่า พระพุทธมหาจักรพรรดิ

ชมพูบดีสูตร

เพ็ญสุภา สุขคตะ. “การศึกษาภาพจิตรกรรมในพระอุโบสถวัดนางนองวรวิหาร” วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาประวัติศาสตร์ศิลปะ บัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยศิลปากร, 2533.

วัดนางนอง.กรุงเทพฯ : วัดนางนอง, 2558.