อนุสาวรีย์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี

เมื่อสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์สิ้นพระชนม์ในระหว่างทางเสด็จแปรพระราชฐานไปประทับแรม ณ พระราชวังบางปะอิน ในวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2423 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างอนุสรณ์แห่งความรักแห่งนี้ขึ้น พร้อมทั้งได้เสด็จพระราชดำเนินเปิดอนุสาวรีย์เมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2426 ซึ่งตรงกับวันที่สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์สิ้นพระชนม์ครบรอบ 3 ปี

หินอ่อนแกะสลัก

-

เป็นอนุสาวรีย์หินอ่อนแกะสลักจากประเทศอิตาลี ลักษณะเป็นฐานรูปทรงสี่เหลี่ยมและยอดหกเหลี่ยมทรงสูง มีรายละเอียดดังนี้

ผนังด้านทิศตะวันตก ปรากฏข้อความดังนี้

ที่รฦกถึงความรัก

แห่ง

สมเดจพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรตน์

พระบรมราชเทวี อรรคมเหษี

อันเสดจทิวงคตแล้ว

ซึ่งเธอเคยมาอยู่ในสวนนี้ โดยความศุขสบาย

แลเปนที่เบิกบานใจพร้อมด้วยผู้ซึ่งเปนที่รัก แลที่

สนิทอย่างยิ่งของเธอ

อนุสาวรี นี้สร้างขึ้น

โดย

จุฬาลงกรณ์ บรมราช

ผู้เปนสวามี อันได้รับความเศร้าโศกเพราะความทุกข์

อันแรงกล้าในเวลานั้น แทบจะถึงแก่ชีวิตร

ถึงกระนั้นยังมิได้หักหาย

จุลศักราช ๑๒๔๓

ผนังด้านทิศตะวันตก ปรากฏข้อความเป็นภาษาอังกฤษในความหมายเดียวกันกับด้านทิศตะวันออก

ผนังด้านทิศใต้ สลักเป็นตัวอักษร "ส" ภายใต้พระมงกุฎ หมายถึงอักษรพระนามาภิไธยในสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี

ผนังด้านทิศเหนือ สลักเป็นรูปเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์

อนุสาวรีย์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวีในพระราชวังบางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา เป็นตัวอย่างหนึ่งของอนุสารีย์ที่ระลึกถึงพระราชวงศ์ที่สิ้นพระชนม์ในสมัยรัชกาลที่ 5 อันเป็นรัชสมัยแรกที่มีการสร้างตามแนวคิดแบบตะวันตก รวมทั้งยังจัดสร้างด้วยวัสดุและช่างฝีมือจากต่างประเทศ ซึ่งแตกต่างจากการสร้างพระพุทธรูปเพื่อทรงอุทิศพระราชกุศลพระราชทานแก่เจ้านายที่สิ้นพระชนม์ตามแบบอย่างราชประเพณีที่เคยกระทำมาในอดีต

-

-

1. อนุสาวรีย์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระราชอุทยานสราญรมย์ กรุงเทพมหานคร

2. อนุสาวรีย์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ น้ำตกพลิ้ว จังหวัดจันทบุรี

3.อนุสาวรีย์ราชานุสรณ์ พระราชวังบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

พระราชวัง, สำนัก. จิตรกรรมและประติมากรรมแบบตะวันตกในราชสำนัก. กรุงเทพฯ: สำนักฯ, 2536.

_______. พระราชวังบางปะอิน พระนครศรีอยุธยา. กรุงเทพฯ: สำนักฯ, 2548.

ศิลปากร, กรม. จดหมายเหตุพระราชวังบางปะอินและวัดนิเวศธรรมประวัติ. กรุงเทพฯ: กองจดหมายเหตุแห่งชาติ, 2537.