ชื่อหลัก พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์

พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์เป็นพระที่นั่งที่สร้างขึ้นเป็นที่ประทับของพระเจ้าปราสาททองและพระมหากษัตริย์ในสมัยอยุธยา ต่อมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นใหม่ ณ บริเวณที่เคยเป็นที่ตั้งพระที่นั่งในสมัยพระเจ้าปราสาททองและพระราชทานนามว่า พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์ เริ่มสร้างในปี พ.ศ. 2415 แล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2419

อาคารเครื่องไม้หลังคามุงกระเบื้อง ปิดทองประดับกระจก

พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพย์อาสน์นี้เคยต้องอสุนีบาต 2 ครั้ง ครั้งแรกในสมัยพระเจ้าปราสาททอง ครั้งที่สองเมื่อวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2444 เวลาบ่าย 4 โมงเย็นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยอสุนีบาตต้องยอดพระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์ทำให้ยอดพระที่นั่งหักลงถึงลูกแก้วชั้นบนประมาณ 4 ศอก และเกิดเพลิงไหม้ลามตามคอสองชั้นล่างและเพดานด้านใน ต่อมาสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพได้จัดให้มีการซ่อมแซมองค์พระที่นั่งให้ดีดังเดิม

พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์เป็นพระที่นั่งทรงปราสาทจตุรมุขโถงจำลองแบบมาจากพระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์ปราสาทในพระบรมมหาราชวัง มุขด้านทิศตะวันออกและตะวันตกเป็นมุขสั้นหลังคาลดสองชั้น ด้านหน้าและด้านใต้หลังคาลดสี่ชั้น เครื่องยอดทรงปราสาทประดับด้วยครุฑยุดนาคที่มุมทั้ง 4 หน้าบันทั้ง 4 ด้านประดับตราอาร์มหรือตราแผ่นดินในสมัยรัชกาลที่ 5 มีเสารับย่อมุมไม้สิบสอง มีชานประกอบกำแพงแก้วทั้ง 4 ด้าน ด้านตะวันตกมีอัฒจันทร์ลงสู่สระ คานล่างก่อเสาคอนกรีตรับพื้นองค์พระที่นั่งทรงสามเหลี่ยม

พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์เป็นนามเดิมของพระที่นั่งที่ประทับของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระที่นั่งขึ้นในพระราชวังบางปะอินโดยใช้ชื่อเดิมครั้งรัชกาลพระเจ้าปราสาททอง แต่มีรูปแบบที่ได้รับแรงบันดาลใจจากพระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์ปราสาทในพระบรมมหาราชวังที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 ซึ่งรูปแบบเป็นพระที่นั่งโถงแบบไทยประเพณี

-

-

1. พระที่นั่งอาภรณ์ภิโมกข์ปราสาท พระบรมมหาราชวัง

2. พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

กัญญาภัค ลักษณียนาวิน และคณะ, หม่อมหลวง. พระราชวังบางปะอิน. กรุงเทพฯ: พระที่นั่งวิมานเมฆ พระราชวังดุสิต สำนักพระราชวัง, 2546.

การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย. พระราชวังบางปะอิน. กรุงเทพฯ: ศิริมิตรการพิมพ์, 2523.

สุทธิลักษณ์ อำพันวงศ์. พระราชวังบางปะอิน. กรุงเทพฯ: คุรุสภา, 2537.