ค้นหางานศิลปกรรม

ฐานข้อมูลศิลปกรรมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

 
 
 
 
 
 
 

เรือนยอดบรมมังคลานุสรณีย์

คำสำคัญ : พระที่นั่งอนันตสมาคม, พระราชวังดุสิต, เรือนยอดบรมมังคลานุสรณีย์

ชื่อเรียกอื่น-
ชื่อหลักพระที่นั่งอนันตสมาคม
ชื่ออื่นพระราชวังดุสิต
ประเภทงานศิลปะสถาปัตยกรรม
ตำบลดุสิต
อำเภอเขตดุสิต
จังหวัดกรุงเทพมหานคร
ภาคภาคกลาง
ประเทศไทย
พิกัดภูมิศาสตร์
ค่าองศาทศนิยม
Lat : 13.771245
Long : 100.514057
พิกัดภูมิศาสตร์
พิกัดกริด
Zone : 47 P
Hemisphere : N
E : 663681.64
N : 1522942.28
ตำแหน่งงานศิลปะทิศตะวันออกของพระที่นั่งอนันตสมาคม

ประวัติการสร้าง

เรือนยอดบรมมังคลานุสรณีย์นี้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้สถาบันสิริกิติ์ สวนจิตรลดา มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ จัดสร้างขึ้น เริ่มสร้างเมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2557 แล้วเสร็จเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2559

กระบวนการสร้าง/ผลิต

ก่ออิฐถือปูน โลหะผสมและหินอ่อนปิดทองประดับกระจก

ประวัติการอนุรักษ์

-

ขนาด-
ลักษณะทางศิลปกรรม

เรือนยอดบรมมังคลานุสรณีย์นี้ เป็นอาคารทรงปราสาทโถง 9 ยอด มีรูปช้างเอราวัณรองรับส่วนยอดปราสาท เสา 48 ต้นเอียงเข้าสู่ศูนย์กลาง

ยอดหน้าบันด้านกลางทิศเหนือประดิษฐานพระปรมาภิไธย “อปร.”

หน้าบันด้านทิศตะวันออกเหนือประดิษฐานพระนามาภิไธย “กว.”

หน้าบันด้านทิศตะวันตกเหนือประดิษฐานพระนามาภิไธย “สธ.” หน้าบันด้านทิศตะวันออกประดิษฐานพระนามาภิไธย “มวก.” หน้าบันกลางด้านทิศใต้ประดิษฐานพระปรมาภิไธย “ภปร.”

หน้าบันด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ประดิษฐานพระนามาภิไธย “มอ.”

หน้าบันด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ประดิษฐานพระนามาภิไธย “สว.”

หน้าบันด้านทิศตะวันตกประดิษฐานพระนามาภิไธย “สก.” ใต้หน้าบันฉลุเพดานด้านในปรากฏพระนามาภิไธยที่ส่วนกลาง “จภ.”

เพดานด้านซ้ายและด้านขวา “อร.”

พื้นเป็นหินอ่อนมีลูกกรงโดยรอบ ฐานเรือนยอดชั้นบนประดับรูปเทพพนม มีโคมไฟรูปพุ่มข้าวบิณฑ์โดยรอบ บันไดทางขึ้นทั้ง 4 ด้าน ทางขึ้นด้านทิศเหนือและทิศใต้มีสระน้ำครึ่งวงกลม มีรูปปั้นม้าอยู่กลางสระ มุมทั้ง 4 มีสระ 4 แห่งมีรูปช้าง ม้า วัว สิงห์ มีช้างสำริด จำนวน 10 ช้างอยู่โดยรอบอาคาร
ข้อมูลที่สำคัญทางวิชาการ

เรือนยอดบรมมังคลานุสรณีย์สร้างขึ้นใกล้กับพระที่นั่งอนันตสมาคมบนตำแหน่งซึ่งเคยเป็นพลับพลาโถงสำหรับทอดพระเนตรการสร้างพระที่นั่งอนันตสมาคมของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยยังพบฐานรากของพลับพลาเดิมอยู่ใต้ดิน

เรือนยอดบรมมังคลานุสรณีย์นี้สร้างขึ้นตามคติความเชื่อเรื่องไตรภูมิของพุทธศาสนา เรือนยอด หมายถึง เขาพระสุเมรุที่ประทับของพระอินทร์ มีรูปสัตว์ที่มุมทั้ง 4 อันเป็นสัญลักษณ์ที่สื่อถึงสระอโนดาต สระน้ำด้านทิศเหนือและทิศใต้คือทะเลสีทันดร นอกจากนี้ที่หน้าบันต่างๆ ยังประดิษฐานพระปรมมาภิไธยย่อของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และพระนามาภิไธยย่อของพระบรมวงศานุวงศ์ ซึ่งแสดงถึงสายสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องกับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ที่ด้านล่างโดยรอบของเรือนยอดมีช้างสำริดทั้ง 10 ช้างปั้นตามลักษณะของช้างเผือกประจำรัชกาลที่ 9 เช่น คุณพระเศวตอดุลเดชพาหน

การสร้างอาคารยอดปราสาท 9 ยอดนี้ไม่เคยปรากฏมาก่อนในศิลปะไทยโบราณ พบเพียงปราสาท 5 ยอด มีตัวอย่างสำคัญ คือ พระที่นั่งศิวาลัยมหาปราสาท
ข้อสังเกตอื่นๆ

-

ยุคประวัติศาสตร์
สมัย/รูปแบบศิลปะรัตนโกสินทร์
อายุพุทธศตวรรษที่ 26
ศาสนา/ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง-
ตำนานที่เกี่ยวข้อง

-

งานศิลปะที่เกี่ยวข้อง

1. พระที่นั่งอาภรณ์ภิโมกข์ปราสาท พระบรมมหาราชวัง กรุงเทพมหานคร พระที่นั่งจตุรมุขโถงซึ่งสร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและเป็นต้นแบบให้กับพระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์

2. พระที่นั่งศิวาลัยมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง กรุงเทพมหานคร พระที่นั่งที่มีจำนวนยอดปราสาทมากที่สุดที่มีการในงานศิลปะในประเทศไทย คือ 5 ยอด ประกอบด้วยยอดประธาน 1 ยอดและยอดเล็กอีก 4 ยอด

รูปแบบลิขสิทธิ์Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
เจ้าของสิทธิ์ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
วันที่จัดทำข้อมูล2017-07-28
ผู้จัดทำข้อมูลพัสวีสิริ เปรมกุลนันท์, ธนภัทร์ ลิ้มหัสนัยกุล
บรรณานุกรม

สถาบันสิริกิติ์ สวนจิตรลดา มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. ที่ระลึกครบรอบ 100 ปี พระที่นั่งอนันตสมาคม พิธีเปิดเรือนยอดบรมมังคลานุสรณีย์ วันศุกร์ที่ 10 มิถุนายน พุทธศักราช 2559. กรุงเทพฯ: สถาบันสิริกิติ์ สวนจิตรลดา มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ, 2559.

พิมพา. “เรือนยอดบรมมังคลานุสรณีย์ ผลงานชิ้นสำคัญของแผ่นดิน.” ทิศไท. 7, 26 (ตุลาคม – ธันวาคม 2559): 9 – 12.

สำนักพระราชวัง. พระบรมมหาราชวัง. กรุงเทพฯ: สำนักฯ, 2547.