พระอุโบสถ วัดราชโอรสาราม

สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 2 โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ พระราชโอรส ซึ่งต่อมาคือพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 66 ตอนที่ 64 วันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2492

จิตรกรรมฝาผนังที่พระอุโบสถวัดแห่งนี้ได้รับการอนุรักษ์ครั้งแรกเมื่อปีพ.ศ. 2531 โดยวิธีการถอดภาพจิตรกรรมออกแล้วเปลี่ยนปูนฉาบใหม่แล้วจึงนำกลับคืนที่เดิม

ต่อมาในปีพ.ศ. 2545 กรมศิลปากรได้ทำการอนุรักษ์โดยทำความสะอาดพื้นผิวจิตรกรรม ผนึกชั้นสี ชั้นรองพื้นและชั้นปูน

พระอุโบสถเป็นอาคารขนาดใหญ่ก่ออิฐถือปูน มีเสาพาไลสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ไม่ประดับบัวหัวเสารองรับน้ำหนักซึ่งทำให้อาคารดูมั่นคงแข็งแรง เครื่องหลังคาไม่ใช้เครื่องไม้ แต่เป็นงานก่ออิฐถือปูน หน้าบันไม่ประดับช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ แต่ประดับลวดลายอย่างจีน โดยเป็นลายสัญลักษณ์แห่งความเป็นมงคลและลายทิวทัศน์ กรอบหน้าบันประดับด้วยกระเบื้องเคลือบเป็นเครื่องถ้วยจีน หน้าบันแบ่งเป็น 2 ตับ ตับบนประดับรูปแจกันและช่อดอกไม้ขนาดใหญ่ที่กึ่งกลาง ขนาบข้างด้วยมังกรคู่ ถัดขึ้นไปเป็นหงส์คู่ และลายมงคลอื่นๆ ตับล่างเป็นภาพทิวทัศน์ มีบ้าน ภูเขา เขามอ ต้นไม้และสัตว์ต่างๆ

วัดจอมทองสันนิษฐานว่าเป็นวัดเดิมที่มีมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา ต่อมาพระจ้าลูกยาเธอกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ได้ทรงรับปฏิสังขรณ์ใหม่ทั้งวัดแล้วถวายเป็นพระอารามหลวงในสมัยรัชกาลที่ 2 พระราชทานนามวัดว่า วัดราชโอรส หมายถึงวัดที่พระราชโอรสทรงสถาปนานักวิชาการสันนิษฐานว่าเป็นวัดแรกที่มีการสร้างพระอุโบสถตามแบบศิลปะจีน โดยไม่มีช่อฟ้า ใบระกา และหางหงส์ ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงรูปแบบทางสถาปัตยกรรมไทยครั้งสำคัญ อาจเรียกได้ว่า แบบนอกอย่าง

ภายในพระอุโบสถประดิษฐานพระพุทธรูปปางสมาธิซึ่งรัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระบรมอัฐิของรัชกาลที่ 3 กับลายพระหัตถ์พระปรมาภิไธยและศิลาจารึกดวงพระชันษามาบรรจุไว้เมื่อ พ.ศ.2397 และพระราชทานนามพระพุทธรูปว่าพระพุทธอนันตคุณอดุลยญาณบพิตร

โครงสร้างและการประดับตกแต่งอาคาร รวมทั้งงานจิตรกรรมภายในพระอุโบสมีความสัมพันธ์กับศิลปะจีน

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. งานช่างสมัยพระนั่งเกล้า.กรุงเทพฯ : มติชน, 2551.

ศิลปากร, กรม.ทะเบียนโบราณสถาน. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2532.