พระพุทธนวราชบพิตร

พระพุทธนวราชบพิตรนี้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิอดุลยเดชมีพระราชดำริให้สร้างขึ้นเพื่อประดิษฐานไว้ ณ จังหวัดต่างๆ ทุกจังหวัดทั่วราชอาณาจักร โดยโปรดเกล้าฯ ให้นายไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์ ข้าราชการกรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบหุ่นปั้น ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เมื่อทรงมีพระบรมราชวินิจฉัยพระพุทธรูปจนเป็นที่พอพระราชหฤทัยแล้วจึงโปรดเกล้าฯ ให้นายช่างเททองหล่อเมื่อวันที่ 18 เมษายน พ.ศ. 2509 และโปรดเกล้าฯ ให้ขนานนามพระพุทธรูปว่า “พระพุทธนวราชบพิตร”

-

-

พระพุทธรูปนี้เป็นพระพุทธรูปนั่งขัดสมาธิราบปางมารวิชัย พระพักตร์รูปไข่ รัศมีเป็นเปลว เม็ดพระศกขมวดเป็นก้นหอย พระพักตร์แย้มสรวล พระวรกายบอบบาง สังฆาฏิเป็นเส้นเล็กยาวลงมาถึงพระอุทร ประทับบนฐานบัวคว่ำบัวหงายที่มีกลีบบัวขนาดใหญ่และปลายกลีบบัวอ่อนโค้ง มีการบรรจุ พระสมเด็จจิตรลดาซึ่งเป็นพระพิมพ์ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงสร้างด้วยพระองค์เองประกอบด้วยผงศักดิ์สิทธิ์จากทั่วราชอาณาจักร

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระพุทธนวราชบพิตรขึ้นโดยมีพระบรมราชวินิจฉัยเกี่ยวกับพระพุทธลักษณะด้วยพระองค์เอง และพระราชทานเป็นพระพุทธรูปประจำจังหวัดต่างๆ รวมทั้งกรุงเทพฯ โดยประดิษฐาน ณ ศาลากลางประจำจังหวัด พระพุทธนวราชบพิตรเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะสุโขทัย ที่บัวฐานด้านหน้าบรรจุพระพิมพ์ “พระสมเด็จจิตรลดา” ไว้อีกองค์หนึ่ง

แม้พระพุทธรูปองค์นี้จะมีลักษณะโดยรวมที่ได้แรงบันดาลใจมาจากศิลปะสุโขทัยก็ตาม แต่ช่างก็ได้มีการปรับแบบโดยมีการเพิ่มการแสดงสีพระพักตร์ รวมไปถึงฐานบัวคว่ำบัวหงายซึ่งเป็นลักษณะที่ไม่ปรากฏในศิลปะสุโขทัยและแสดงให้เห็นถึงความแตกต่างจากพระพุทธรูปในสมัยก่อนๆ

-

1. พระพุทธกาญจนธรรมสถิต วัดพระราม 9 กาญจนาภิเษก พระพุทธรูปอีกองค์ที่สร้างขึ้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช แต่แสดงพุทธศิลป์แบบกึ่งสมจริงตามที่พุทธศิลป์แบบรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 7

2. พระพุทธชินราชจำลอง วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม การจำลองพระพุทธรูปในศิลปะสุโขทัยมาสร้างเป็นครั้งแรกในสมัยรัตนโกสินทร์และกลายเป็นรูปแบบพระพุทธรูปที่เป็นที่นิยมในสมัยต่อมา

3. พระพุทธนวราชบพิตรนี้ถือเป็นพระพุทธรูปที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในสมัยรัชกาลที่ 9 แสดงถึงนิมิตหมายแห่งคุณพระรัตนตรัยอันเป็นที่เคารพบูชาสูงสุดของพุทธศาสนิกชน และแสดงถึงความผูกพันระหว่างพระมหากษัตริย์กับพสกนิกรของพระองค์ในทุกจังหวัดทั่วราชอาณาจักร

4. องค์พระพิมพ์ที่ฐานพระพุทธรูปองค์นี้มีองค์ประกอบจากผงศักดิ์สิทธิ์ต่างๆทั้งในพระองค์ เช่น เส้นพระเจ้า และจากจังหวัดต่างๆ ในราชอาณาจักร เช่น เปลวทองจากหลักเมือง เป็นต้น

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. พระพุทธรูปในประเทศไทย : รูปแบบ พัฒนาการ และความเชื่อของคนไทย. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2556.

ตำนานวัดบวรนิเวศวิหาร. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์การศาสนา, 2546.